فصل یازدهم : کاسنى intybus cichorium َََ

---

WWW.021DR.COM

---

---

فصل یازدهم : کاسنى intybus cichorium

َََ
اسامى گوناگون کاسنى
ع مختلفى دارد ولى 3 نوع آن از همه معروفتر است . کاسنى برى که به tansy شهرت دارد و در ایـران نـمـى رویـد . کـاسـنـى زرد کـه بـه dandelion و گـل قاصد شهرت دارد و در کتب قدیم داروسازى از آن با عنوان ترخشقون یاد کرده اند و نـوع سـوم کـه کـاسـنـى مـعمولى نام دارد به chicory شهرت داشته و در بیشتر نواحى ایـران پـراکـنـدگـى وسـیـع دارد و کـاسنى معرفى شده در این کتاب نیز از نوع کاسنى معمولى است .
کسنى ، کسناج ، کاسنى تلخ ، کاسنى شامى ، کاسنى وحشى ، صحرایى ، کاسنى دشتى ، سـیـکـوریـا، سـیـکـورى ، شـیـکـوریـا، شـیـکـورى ، شـکـوریـا، شـاقـز گل و هندبا از اسامى دیگر این گیاه است .
ایـن نـوع کـاسـنـى در زبـان عربى به شکوریه و سرس ، در زبان لاتین به intybus cichorium، در زبـان انـگـلیـسـى بـه chicory wild و succory، در زبـان فـرانـسـه sauvage chicoree و در زبان آلمانى به cichorie wild شهرت دارد .
گونه هاى مختلف کاسنى
1ـ کاسنى افشان ، کاسنى دشتى ، هندبا برى divaricatum cichorium
2 - کاسنى فرنگى ، کاسنى سالادى ، کاسنى هندى ، آندیو endivia cichorium
مشخصات کلى کاسنى
فـاع 5 /0 تا 5 /1 متر است . ریشه اى قوى و دراز و به رنگ قهوه اى دارد . برگهاى آن مـتـنـاوب و پـوشـیـده از تـارهـاى فـراوان در اطراف گلبرگ میانى است . برگهاى قاعده سـاقـه عـمـومـا دراز و داراى بـریدگیهاى که در فاصله تیر تا اواخر شهریور و گاهى پرتر ظاهر مى شود .میوه فندقى شکل آن 4 سطحى نسبتا مسطح و منتهى به مجموعه اى از فلسهاى بسیار کوچک است . قسمتهاى مورد استفاده کاسنى برگ ، ریشه و دانه آن است .
َََ
مناطق پرورش و رشد کاسنى
وب کنار جاده ها، اماکن بایر و دامنه هاى کم ارتفاع نواحى مختلف جهان و ایران مى روید . ( بـه حـالت خـود رو یـا نـیـمـه وحـشـى ) بـراى پـرورش آن دانـه گـیـاه را در اویـل اردیبهشت بر روى خطوطى به فواصل 20 تا 40 سانتیمتر از یکدیگر مى کارند و آنرا در آفتاب یا با حرارت مى خشکانند . کاسنى در ایران بیشتر در دامنه هاى کم ارتفاع البرز، تهران و نواحى مختلف گیلان نظیر لاهیجان و رشت ، فارس ، بلوچستان و نواحى کوهستانى خراسان مى روید .
ترکیبات شیمیایى کاسنى
ر بـرگـهـاى کـاسـنـى گـلکـزیـد کوى راین (cichoriin) یافت مى شود. دو ماده تلخ به نـامـهـاى لاکـتـوسـین و این تى بین (intybin) و همچنین ارسنیک ، مواد قندى ، رزین ، تانن ، لعـاب اسـانس و پکتین در آن یافت مى شود . در ریشه کاسنى نیز قند اینولین وجود دارد. در کاسنى پروتئین ، مواد چرب ، هیدرات دو کربن ، کلسیم ، فسفر، آهن ، سدیم ، پتاسیم ، a و c، تیامین ، ریبوفلاوین و نیاسین وجود دارد .
نسخه هاى شفابخش کاسنى
1 - درمان دیفترى و ورم گلو با کاسنى
براى مبتلایان به دیفترى و افرادى که از ورم گلو و گلو درد رنج مى برند هیچ دارویى بهتر از غرغره جوشانده برگ و بذر کاسنى همراه با آب فلوس و آب گشنیز تازه نیست ، از این رو مصرف آن به افراد مبتلا به دیفترى توصیه و تجویز مى شود .
2 - معالجه آسم (تنگى نفس ) با کاسنى
مصرف مداوم عرق کاسنى یا ضماد پودر برگ یا تخم کاسنى که همراه با کمى آرد جو و آب خمیر شده باشد بر روى سینه نیز در معالجه آسم (تنگى نفس ) مفید و موثر است .
َََ
3 - تصفیه کردن خون با کاسنى
جـهـت پـایـیـن آوردن غـلظـت بـالا خـون و تـصـفـیـه نـمـودن آن 2 مـثـقـال بـرگ خشک کاسنى را در یک لیتر آب بمدت 20 الى 40 دقیقه دمکرده ( با حرارت مـلایـم ) و در طـول 3 وعـده روزانـه ، هـر وعـده یـک فـنـجـان آنـرا میل نمایید.
4 - پایین آوردن تب با کاسنى
اسـتـفـاده از دمـکـرده 15 گـرم بـرگ یـا ریـشه کاسنى به تنهایى یا همراه با 10 گرم گـل بـنفشه 3 بار در روز، هر بار یک فنجان تاثیر زیادى در پایین آوردن تب و حرارت بالاى بدن دارد . همچنین خوردن آب برگ کاسنى با سکنجبین جهت رفع تبهاى کهنه اثرى دارد .
َََ
5 - درمان اسهال با کاسنى
خـوردن بـرگـهـاى کـاسـنـى تـازه به تنهایى یا همراه با برگهاى تازه کاهو جهت بند آوردن اسهالهاى که منشاء گرمى داشته باشند بسیار مفید است .همچنین استفاده از جوشانده یـا دمـکـرده تـخـم و بـرگ خـشـک کـاسـنـى در درمـان اسهال موثر است .
6 - درمان یرقان (زردى ) با کاسنى
افـرادى کـه از بـیـمـارى یـرقان (زردى ) رنج مى برند بویژه در مورد کودکان و افراد خشک مزاج چنانچه چند روز متوالى از عرق کاسنى یا جوشانده یا دمکرده ریشه ، تخم و یا برگ آن استفاده کنند نتایج شفابخشى خواهند دید .
دسـتـور دیـگـر: هـر روز نـیـم مـثـقـال شـیـر خـشـت را در یـک اسـتـکـان عـرق کـاسـنـى حل کنید و به بیمار بخورانید .
7 - معالجه التهاب معده با کاسنى
جهت درمان التهاب معده و دستگاه گوارشى کافى است هر روز مقدارى از برگهاى کاسنى تازه را در سالاد ریخته و میل کنید . همچنین استفاده از جوشانده برگ یا ریشه کاسنى خشک شده ، 3 بار در روز، هر یک فنجان در درمان التهاب معده موثر است .
8 - دفع سنگ کلیه و مثانه با کاسنى
ر بـنـد آمـدگـى ادرار مـى شـونـد و کـلیـه و مثانه آنها سنگ ساز مى باشد چنانچه مدتى نـوشـیـدنـیـهـایى خود در طول روز را به جوشانده ریشه یا تخم و یا برگ کاسنى به تـنـهـایـى یا همراه با کمى کامل ذرت و خارخسک اختصاص دهند نتایج رضایت بخشى از آن جهت درمان بیمارى خود خواهند دید .
9 - تسکین درد و تحلیل ورم مفصل با کاسنى
طـبـیـعـت گـیاه کاسنى خنک است ، از این رو ضماد جوشانده یا پودر ریشه و برگ کاسنى بـه تـنـهـایى یا همراه با آرد جو بر روى مفاصل و ورم آنها تاءثیر زیادى در تسکین درد آنها داشته و موجب تحلیل ورمهایى که به علت گرمى بوجود آمده باشند، مى گردد .
10 - نقش کاسنى در تحلیل ورمهاى گرم
ورده و بزرگسالانى که به علت ناراحتیهاى کبدى کثیفى خون و مزاج گرم در پوست خود احـسـاس سـوزش و حـرارت زیـاد مـى کنند مخصوصا در ناحیه کف پاها و دست ها و یا اینکه پوستشان متورم گردیده ، چنانچه پودر برگ کاسنى را با کمى سفیداب و سرکه خمیر کـنـنـد و بـر مـحـل سـوزش و ورم بـمـالنـد، سـوزش را بـرطـرف سـاخـتـه و مـوجـب تحلیل ورم آنها مى گردد.
َََ
11 - درمان بند آمدگى شیر در پستان
ا کـاسـنـى مادران شیرده که بنا به عللى شیرشان کم شده یا شیر در پستانهایشان بند آمـده ، چـنـانـچـه چـنـد روز مـتـوالى هـر روز مـقـدارى ریـشـه کـاسنى را جوشانده و آب آنرا میل نمایند و تفاله باقیمانده را بروى پستان ضماد کنند، موجب به جریان افتادن شیر در پستانهایشان مى گردد .
12 - رفع مسمومیت با کاسنى
کـاسـنـى یـکـى از بهترین و مهمترین گیاهانى است که تاثیر زیادى در زهرکشى کردن و پـاک نـمـودن بـدن از کلیه سموم و مواد زائد و مضر خون دارد . به همین منظور، 15 گرم تخم کاسنى را با 10 گرم رازیانه (بادیان ) مخلوط کرده و بجوشانید و روزى 3 بار، یک فنجان میل نمایید .
13 - پاک کردن سینه از اخلاط با کاسنى
جـهـت بند آمدن سرفه و پاک کردن سینه از اخلاط کهنه ، 20 گرم کاسنى رابا 10 گرم گـل زوفـا، 10 گـرم ریـشـه شـیـریـن بـیـان ، 10 گـرم شـکـر تـیغال ، 10 گرم عناب مخلوط کرده ، در 5/1 لیتر آب جوشانده و 3 بار در روز، هر بار یک فنجان آنرا میل کنید .
14 - نقش کاسنى در تولد نوزاد پسر
دق (ع ) و بنا به فرموده امام ششم شیعیان حضرت امام جعفر صادق (ع )، خانواده هایى که کـاسـنـى زیـاد مـصرف مى کنند . پسر بیش از دختر دارند بررسى هاى آزمایشگاهى در طب جـدیـد نیز این گفته را ثابت مى کنند که نقش کبد در ساختن کروموزومهاى نر و تا حدودى مـاده نطفه زیاد است و چون کاسنى در نوسازى سلولهاى کبدى و تقویت کبد نقش برجسته اى دارد و نمى توان نقش آنرا در تولد نوزاد پسر نادیده گرفت .
15 - تسکین درد دندان با کاسنى
مـضـمـضـه جـوشـانـده غـلیـظ بـرگ و تـخـم کـاسـنـى 3 بـار در روز و در طول چند روز متوالى تاثیر زیادى در تسکین درد دندان بویژه درد دندانهاى آسیاب دارد .
َََ
16 - درمان سردرد با کاسنى
مـالیـدن آب بـرگ کـاسنى (که از له کردن و فشردن برگ کاسنى تزاه یا از جوشاندن برگ کاسنى خشک حاصل شده باشد )، به تنهایى یا همراه با کمى سرکه بر سر موجب تسکین سر دردهایى که به علت گرمى مزاج بوجود آمده باشد، مى گردد.
17 - تحلیل ورم و درد چشم با کاسنى
افـرادى کـه بـه عـلت خـراش یـا در اثر نارساییهاى کبدى و خونى اطراف چشم آنها ورم کـرده و دردنـاک گـردیـده بـاشـد، چـنـانـچه مقدارى (حدود نیم مشت ) برگ کاسنى تازه را کـوبـیـده و له نـمـایـیـد و آنـرا بـر مـحـل مـتـورم و دردنـاک ضـمـاد کـنـنـد مـوجـب تحلیل ورم و تسکین درد آن مى گردد .
18ـ درمان بد آمدگى ادرار با کاسنى
نـوشـیـدن 3 بار در روز، هر بار یک فنجان از آب صاف شده جوشانده ، 20 گرم ریشه کـاسـنـى ، 15 گرم برگ کاسنى و 15 گرم تخم کاسنى همراه با 20 گرم هسته یا دم کرده گیلاس در یک لیتر آب موجب ضد عفونى کردن و زهرکشى نمودن مجارى ادرارى شده و ادرار بند آمده را باز مى کند .
19 - درمان یبوست و خشکى مزاج با کاسنى
جـهـت درمان یبوست و رفع خشکى مزاج 25 گرم ریشه کاسنى را به تنهایى یا همراه با 15 گـرم بـرگ یـا تـخـم گـل پـنـیـرک ، 15 گـرم گـل یـا تـخـم خـتـمـى مـخـلوط کـرده ، جـوشـانـده و در طول 3 وعده روزانه ، هر وعده یک فنجان آنرا میل نمایید .
20 - نقش کاسنى در درمان اختلالات و امراض کبدى
ودن مواد تلخى که در آن نهفته است گیاه بسیار مفید و گرانبهایى است که کبد را اصلاح ، تصفیه و تقویت مى نماید . و هر چه درصد این مواد تلخ در کاسنى زیادتر باشد براى کـبـد مـفـیـدتـر اسـت . از ایـنـرو مصرف 5 کاسنى به صورت مختلف از جمله سالاد، عرق ، شـربـت ، جـوشانده ، دمکرده و آب گیاه تازه به بیماران کبدى توصیه و تجویز مى شود. 21 - درمان بى اشتهایى با کاسنى
افـرادى کـه از بـى اشـتـهـایـى رنـج مـى برند جهت تحریک اشتهاى خود، 20 گرم تخم کـاسنى رابا 20 گرم رازیانه و 20 گرم صندل سفید مخلوط کرده در ظرفى که محتوى یـک لیـتـر آب اسـت ریـخـتـه و بـه قدرى حرارت دهند تا پخته شود، سپس آنرا در 2 وعده صبح و عصر میل نمایند .
22 - خواص طبى روغن کاسنى
سـنـى بـه پـیـشانى و سر، سردرد ناشى از گرمى و حرارت را برطرف مى کند. ضماد روغـن کـاسـنـى بـه پـوسـت در ناحیه کبد، درد کبد را تسکین داده و در درمان نارساییهایى کبدى موثر است .مالیدن آن به کف دست و پا، سوزش و خشکى آنها را از بین برده و نرمى و لطـافـت خـاصـى بـه آنها مى بخشد . چکاندن روغن کاسنى در بینى گرفتگى و خشکى فـضـاى داخـلى بـیـنـى را بـرطـرف مى کند . مالیدن آن بر پیشانى کودکان ، تب آنها را پایین مى آورد.
طرز تهیه روغن کاسنى : طرز تهیه این روغن ، شبیه طرز تهیه روغن آویشن (صفحه 30 ) است .
23 - فرآورده هاى گیاهى و دارویى کاسنى
از جـمـله گـیـاهـانـى اسـت کـه بـه سـبـب تـاثـیر فراوان آن در درمان بیماریها بخصوص بـیـمـاریـیـهـاى کـبـدى نـزد اکـثـر مـردم شـنـاخـتـه شـده . بـه هـمـیـن دلیـل از ایـن گـیاه به صورت مختلف دارویى جهت درمان بیماریهایى خود استفاده مى کنند به در زیر به چند نمونه از آنها اشاره اى مختصر مى شود .
َََ
الف - عرق کاسنى
مـصـرف روزانـه 3 فـنجان عرق کاسنى (برگها و ریشه گیاه کاسنى تهیه مى شود) 3 وعـده ، تـب را پایین آورده و نقش مهمى در درمان بیمارى یرقان (زردى ) بخصوص در بین نـوزادان و کـودکان بازى مى کند . از عرق کاسنى نیز جهت رفع عطش و استسقاء (تشنگى مفرط ) استفاده مى شود .
ب - شربت برگ کاسنى
بـت بـرگ کـاسـنـى جـهـت رفـع یـبـوسـت و دفـع کـرم و انگل کودکان مورد استفاده قرار مى گیرد . به همین منظور یک فنجان آب برگ کاسنى تر و تازه را گرفته ، 250 گرم شکر تصفیه نشده در آن ریخته ، مدت 5 تا 6 دقیقه روى شـعـله کـوتـاه بـجـوشـانـیـد و روزانـه 2 قـاشـق چـایـخـورى از آنـرا میل کنید .
پ - پماد ریشه کاسنى
اسـنـى جـهـت رفع اگزما جوشهاى پوستى و سوزش کف دست و پا به کار مى رود. براى تـهـیـه آن ، 500 گـرم مـوم عسل را در یک بلورى ریخته و به روش بن مارى (حرارت غیر مـسـتـقیم ) آنرا ذوب کنید، سپس حدود 150 گرم ریشه خرد شده و تازه را که قبلا در کمى آب خیسانده اید به آن اضافه کرده ، 2 عصاره گیاهان در اثر حرارت خارج شود بعد یک کـیـسـه پـارچـه اى نـخـى را داخـل یـک پـارچ قرار داده و بالاى آنرا محکم به دهانه پارچ وصـل کـنـیـد، سـپـس مـخـلوط را بـا فـشـار دادن کـیـسـه پـارچـه اى داخـل پـارچ صـاف کـرده و مـخـلوط را هـنـگـامـى کـه هـنـوز داغ اسـت ، فـورا داخل ظروف پماد بریزید و 2 تا 3 بار در روز، هر بار کمى از آنرا به پوست بمالید .
ت - شربت ریشه و تخم کاسنى
رابـا 30 گـرم تـخم آن درون 750 میلى لیتر آب سرد ریخته ، بجوشانید (به مدت 20 تـا 40 دقـیـقـه ) تـا بـه حدود 500 میلى متر کاهش یابد، بعد آنرا درون یک پارچ صاف کـرده و داخـل قـابـلمـه اى کوچک بریزید، سپس به آن حدود 500 گرم شکر تصفیه نشده اضـافـه کـرده ، خـوب بـه هم بزنید تا کاملا حل شود، بعد قابلمه را روى حرارت قرار داده تـا بـه حـالت شـربـت نـیـمـه غـلیـظـى در آیـد . شـربـت را پـس از سـرد شـدن داخـل ظـرف شـیـشـه اى تـیـره رنـگ ریخته ، در آنرا با چوب پنبه بسته و در مواقع لزوم بکار برید .
ث - سالاد برگ کاسنى
سـالاد تـرکـیـبـى بـرگ کـاسـنـى مـخلوطى از گیاهان ضد نفخ است که براى رفع سوء هاضمه و تحریک صفرا و همچنین به کار انداختن دستگاه گوارش به کار مى رود .
روش تهیه سالاد
را خـرد کـرده و بـا چـنـد ورقـه ریـز خـرد شـده پیاز رازیانه مخلوط کنید، سپس چند برگ بـابـونـه و کـمـى برگ بادرنجبویه روى آن ریخته و در آخر کمى سس ، روغن زیتون و آبلیمو روى سالاد بریزید و میل کنید (مى توانید از تخم کرفس یا کنجد پوست گرفته براى تزیین آن استفاده کنید ) .
ج - چاى طبى کاسنى
گ کـاسـنى ، ابتدا براى گرم شدن قورى ، داخل آن کمى آبى داغ گردانده و خالى کنید، سپس 25 گرم برگ کاسنى خشک یا 75 گرم برگ کاسنى تازه را درون قورى ریخته و روى آن 500 میلى لیتر آب جوش بریزید، قورى را ببندید و 15 دقیقه صبر کنید تا دم بکشد سپس آنرا با استفاده از صافى چاى ، در یک فنجان صاف کنید و 3 بار در روز، هر بـار یـک فـنـجان مصرف کنید .مصرف این چاى جهت تقویت کبد و روشن شدن پوست بسیار مفید است .
چ - ضماد و کمپرس کاسنى
ى جـهـت رفـع نـاراحـتـیـهـاى پـوسـتـى از قـبـیـل سـیـاه زخـم ، دمـل ، ورم و ... بـکـار مـى رود .جـهـت تـهـیـه آن 100 گـرم ریـشـه و گـل کـاسـنـى تازه در یک لیتر آب بمدت 20 الى 40 دقیقه جوشانده ، یک پارچه نرم و نخى را داخل آن گذاشته و بیرون آورده ، آن بفشارید تا آب آن خارج شود، سپس آنرا روى مـحـل صـدمـه دیـده گـذاشـتـه و هـنـگـامـى کـه پـارچـه سـرد یـا خـشـک شـد مـجـددا آنـرا داخل جوشانده بگذارید و عمل مذکور را تکرار کنید .
ح - عصاره کاسنى
صاره گیاه کاسنى ، 100 گرم از برگهاى خشک شده کاسنى را نیمکوب کرده و به مدت 12 ساعت در 600 گرم آب مقطر دم کنید، سپس آنرا بپالانید و تفاله آنرا در 200 گرم آب مقطر دیگر که آنرا حرارت اجاق به جوش آورده اند، ریخته و بگذارید دم بکشد، سپس آب آنـرا صـاف کـرده بـا آب قـبـلى مخلوط کرده و بقدرى بجوشانید تا به قوام آید و از آن روزانه تا 2 مثقال میل کنید .
خ - حمام دارویى کاسنى
تمام اجزاى گیاه کاسنى جهت درمان بیماریهاى پوستى ، آرامش عمومى بدن ، پاک و تمیز کردن مجارى تنفسى و بینى هاى گرفته و نارساییهاى کبدى بسیار مفید است . براى این مـنـظـور، 2 تـا 5 قـطـره اسـانـس معطر روغنى اجزاى گیاه کاسنى را در آب وان حمام گرم ریـخته ، خوب به هم بزنید تا ذرات روغن کاملا پخش شود . سپس بدن خود را در آب وان قرار داده و خوب شستشو و ماساژ دهید .
دـ آب برگ کاسنى
سنى ، 200 گرم برگ کاسنى تازه را شسته و در سبدى بریزید و بگذارید تا آب آن خـارج شـود، سپس آنرا داخل دستگاه سبزى خرد کنى یا دستگاه پرس کوچک بریزید و آب آنـرا بـگـیـریـد و 3 بـار در روز، هـر بـار یـک فـنـجـان از آنـرا میل کنید . مصرف آب کاسنى براى تحلیل ورم لوزه و گلو بسیار مفید است .
ذ - تهیه جوشانده ضد یرقان با کاسنى
ریـشـه کـاسـنـى را بـا 4 مثقال پوست خیار مخلوط کرده در 750 میلى لیتر آب جوشانده ، سـپـس آنـرا صـاف کـرده و در کـمـى شـکـر سـرخ حـل نـمـوده و 5 روز صبح ناشتا و عصر مـیـل کـنـیـد .هـمـچـنـیـن اسـتـفـاده از جـوشـانـده 2 مـثـقـال ریـشـه کـاسـنـى و 2 مـثـقـال ریـشـه گـیـاه تـرشک (حماض ) در 500 میلى لیتر آب در 2 وعده صبح و عصر جهت درمان انواع یرقانها مفید و موثر است .
ر - مرباى ریشه کاسنى
مصرف مداوم و منظم این مربا براى افرادى که از نارسایى کبدى رنج مى برند یا دچار غلظت بالاى خون هستند توصیه مى شود .
مواد لازم
1 کیلو شکر
نصف استکان گلاب
1 قاشق غذاخورى آبلیمو
500 گرم ریشه کاسنى تازه (پوست گرفته )
روش تهیه مربا
را در ظـرفـى ریـخـتـه و 15 دقـیقه بجوشانید زمانى که جوشید آب آنرا دور بریزید و دوبـاره ایـن کـار را انـجام دهید (تا 3 مرتبه ) . سپس آنرا به قطعات کوچکى بریده و در صـافـى بـریـزیـد تـا آب آن خـارج شـود. شـکـر و آب را روى حرارت بگذارید تا کمى بـجـوشـد و بـعد ریشه کاسنى خرد شده را نیز اضافه نمایید . بعد آبلیمو و گلاب را بیافزایید .وقتى که به قوام آمد و غلیظ شد، مربا آماده است .
ز - روغن استخراج سرد برگ کاسنى
از ایـن روغـن جـهـت تـسـکـیـن سـردردهـاى گـرم مـزاج ، رفـع خـشکى بینى و گریپ ، درمان آبریزش بینى ، تهیه پمادهاى ضد سوزش کف دست و پا استفاده مى شود .
ترکیبات
5 /1 مشت برگ و ریشه کاسنى تازه
نیم مشت کنگر (اختیارى )
1 لیتر روغن زیتون
روش تهیه روغن
طرز تهیه این روغن شبیه طرز تهیه روغن استخراج سرد آویشن (صفحه 35 ) است .
س - روغن ماساژ اجزاى گیاه کاسنى
رفع التهاب و خارش پوست ، تحلیل ورمهاى گرم پوستى ، لطیف و شاداب کردن پوست هاى خشک و تحلیل ورم ملتحمه چشم از مصارف عمده روغن ماساژ کاسنى است .
ترکیبات
یک دوم قاشق چایخورى اسانس معطر روغنى برگ کاسنى
یک دوم قاشق چایخورى اسانس معطر روغنى ریشه کاسنى
2 قاشق غذاخورى روغن بادام شیرین
روش تهیه روغن
طرز تهیه این روغن شبیه طرز تهیه روغن ماساژ آویشن (صفحه 36 ) است .
ش - چهار تخمه مقوى کبد کاسنى
ترکیبات
25 گرم تخم کاسنى
20 گرم تخم شربتى
20 گرم تخم خرفه
مقدارى شکر
20 گرم تخم خیار (خرد شده )
روش تهیه چهار تخمه
گـیـاهـان فـوق را مـخـلوط کـرده ، هـر روز در دو نـوبـت صـبح و عصر، هر نوبت یک قاشق مـربـاخـورى از آنـرا در یـک اسـتـکان آب تازه جوش به مدت 5 دقیقه دم کرده ، لعاب آنرا صاف نموده ، با کمى شکر شیرین نموده و میل کنید .
ص - نوشیدنى مقوى کبد کاسنى
ترکیبات
1 فنجان آب پرتقال
نصف فنجان سیب یا آناناس (خرد شده )
کمى شکر
1 عدد هلوى رسیده
4 تکه یخ (خرد شده )
روش تهیه نوشیدنى
تـمام مواد به غیر از یخ را در مخلوط کن ریخته و چند دقیقه بزنید تا خوب مخلوط شوند. سـپس یخ را اضافه نموده و پس از چند دقیقه گذاشتن ، آنرا در لیوانهاى بلند ریخته و صرف کنید .
ض - تنطور کاسنى
از تـنـطـور کـاسـنـى جـهـت تـهـیـه انـواع لوسـیـونـهـاى مـقـوى کـبـد (استعمال خارجى )، و لوسیونهاى ضد خارش و سوزش پوست استفاده دارویى مى شود .
ترکیبات
200 گرم ریشه کاسنى خشک یا 600 گرم ریشه و برگ کاسنى تازه
250 میلى لیتر الکل
750 میلى لیتر آب
روش تهیه تنطور
روش تهیه این نوع تنطور شبیه روش تهیه تنطور آویشن (صفحه 33 ) است .
ط - کمپوت ریشه کاسنى
ترکیبات
900 گرم ریشه کاسنى تازه (پوست گرفته )
300 گرم شکر
3 لیوان آب
1 قاشق سوپخورى آبلیمو
200 گرم کنگر تازه و تیغ گرفته (اختیارى )
روش تهیه کمپوت
ا شـسـتـه و بـه قـطـعـات کـوچـکـى بـبرید و در آب سرد قرار دهید تا خوب خیس بخورد . آبـلیـمـو را بـه آن اضـافـه کـرده و شـکر و آب را بجوشانید و به آن اضافه نمایید و آنـقـدر بـجـوشـانید تا ریشه کاسنى و کنگر پخته و ملایم شوند . سپس آنها را در ظرف مـخـصـوص ریـخته و کمى از شربت ساده را روى آن بریزید تا روى آنها را بپوشاند و بکار برید .
ظ - پالوده عرق کاسنى
طـبـیـعت خنک و ضد عطش گیاه کاسنى سبب شده از آن در تهیه پالوده هاى خنک و رفع کننده عطش استفاده شود .
مواد لازم
400 گرم شکر
1 لیوان عرق کاسنى
کمى گلاب
20 گرم تخم شربتى
400 گرم نشاسته
5 /2 کیلو آب
روش تهیه پالوده
مـخـلوط کـرده و آنـقـدر حـرارت دهـیـد تـا بـه قـوام آیـد، سـپـس نـشـاسـتـه را در آب سـرد حـل کـرده و روى حـرارت بـگـذاریـد تـا جـوش بـیـاید و آنقدر هم بزنید تا غلیظ و پخته شود.بعد آنرا در سینى پهن کرده و پس از سرد شدن آنرا با توجه به صورت نوارهاى بـاریـکـى ببرید. این نوارها را داخل کاسه کوچک بریزید . کمى شربت ساده را که قبلا تـهـیـه کـرده اید به آن اضافه کنید و در پایان با افزودن لعاب تخم اسفرزه و گلاب میل کنید .
ع - خورش طبى کاسنى
مواد لازم
750 گرم ریشه کاسنى تازه (پوست گرفته )
250 گرم کنگر تازه
500 گرم گوشت
100 گرم پیاز
200 گرم روغن
مقدارى زعفران
2 استکان آبغوره
1 استکان آبلیمو
روش تهیه خورش
و بـا آب سـرد بـار کـنید . ریشه کاسنى و کنگر را شسته و در سبد بریزید تا آب آنها برود . بعد آنها به تکه هاى کوچک 3 سانتى مترى ببرید . پیاز را سرخ نموده و کنگر و ریـشـه کاسنى آماده را سرخ کنید . پیاز، کنگر و ریشه کاسنى را در آبگوشت ریخته ، بـا هـم بـجوشانید و همین که پخته شد آبغوره به اندازه اى که مى خواهید در آن ریخته ، نـمـک و زعـفـران سـایـیـده شـده را در کـمـى آبـلیـمـو حل کرده ، به آن اضافه کنید .وقتى که به روغن نشست ، خورش آماده است