فصل نهم : غازیاغى chenopodium

---

www.021dr.com

---

فصل نهم : غازیاغى chenopodium
اسامى گوناگون غازیاغى
به گیاه غازیاغى پاکلاغى نیز مى گویند . قازایاقى ، غازایاقى ، غازایاغى ، قازپا، پاقازه و کلاغ پا از اسامى دیگر این گیاه است .
ایـن گـیـاه در زبـان عـربى به رجل الاوز، در زبان لاتین به chenopodium در زبان انـگـلیـسـى بـه foot _ goos، در زبان فرانسه به anserine و در زبان آلمانى به gansefuss شهرت دارد .
گونه هاى مختلف غازیاغى
1 - قـازایـاقـى سـفـیـد، سـلمـه سـفـیـد، آق پـازى ، فـسـا الکـلاب ، زربـیـح album chenopodium
2 - قازایاقى قرمز rubrum chenopodium
3 - قازایاقى کاذب hybridum chenopodium
4 - قره پازى halimus chenopodium
5 - اسفناج بیابانى henricus bonus chenopodium
6 - زربیح mural chenopodium
7 - جربوز (تیره اسفناج ) blitum chenopodium
مشخصات کلى غازیاغى
اسـت عـلفـى که در روى چمنها و باغها به حالت خودرو مى روید . ارتفاع آن حدود 20 تا 30 سـانـتـیـمـتـر اسـت و بـرگهاى آن سه قسمت است و به صورت پاى زاغ و کلاغ است . قـسـمـتـهـاى مـورد اسـتـفـاده دارویى و خوراکى آن برگ گیاه است . طعم برگها کمى تند، قـابـض و کـمـى شـیـریـن مـزه بـوده و مختصرى رنگ زرد دارد و ریشه آن تقریبا دایره اى شـکـل و گـره دار اسـت و گـره هـا نـیـز دایـره اى شـکـل هـسـتـنـد . رنـگ ظـاهـر ریـشـه گـیاه مـایل به زردى است ولى چنانچه ساییده شود بسیار سفید رنگ مى گردد . طبیعت غازیاغى گرم است .
نسخه هاى شفابخش غازیاغى
1 - درمان امراض کبدى با غازیاغى
ن روزانه 120 گرم آب غازیاغى تازه به تنهایى یا همراه با کاسنى وحشى ، آب کاهو و آب گـیـاه دنـدان شـیـر در صـبـح نـاشـتـا داروى بـسـیـار مـفـیـدى جهت درمان امراض کبدى بـخصوص قولنج کبدى مى باشد. بنابراین افرادى که به نحوى از بیماریهاى کبدى رنج مى برند از مصرف آن دریغ نورزند .
َََ
2 - رفع بند آمدگى ادرار با غازیاغى
جهت باز شدن مجارى ادرارى و رفع بند آمدگى ادرار در افرادى که به آن مبتلا شده اند . 30 تـا 60 گـرم گـیـاه غـازیـاغـى خـشـک را در یـک لیـتـر آب بـمـدت چند دقیقه دمکرده یا جوشانده و آب صاف شده آنرا بنوشند .
3 - تحلیل ورم و درد چشم با غازیاغى
تـازه را در یـک لیـتـر آب دمـکـرده و ابـتـدا بـا آب صـاف شـده آن پـلکها و اطراف چشم را بـشـویـیـد و سـپـس تفاله آنرا بر محل ورم چشم و پلک ضماد کرده و پس از چند ساعت آنرا بـشـویید . (تذکر این دستور باید 3 مرتبه در روز تکرار شود و در موقع مصرف باید توجه داشت که چشمها کاملا بسته باشد تا مایع کمپرس (ضماد) وارد چشم نشود)
4 - رفع درد و سوزش ناشى از گزیدگى حشرات با غازیاغى
اگـر فـردى قـسـمتى از بدنش را حشره اى گزنده ، نیش زده باشد کوبیده و له شده آنرا بر محل گزیدگى ضماد نماید .
5 - درمان بند آمدگى شیر در پستان با غازیاغى
جـهـت رفـع بـنـد آمدگى شیر در پستان مادران کافى است یک مشت از برگهاى تر و تازه غـازیـاغـى را کـوبـیـده و له نـمـایـیـد، سـپـس آنـرا بـه شکل ضماد بر روى پستان آنها بگذارید، شیر آنها را زیاد کرده و به جریان مى اندازد.
6 - التیام زخم سوختگى با غازیاغى
اسـتـفـاده از مـرهـم بـرگ غـازیاغى دارویى مفید جهت التیام زخم سوختگى و بهبود جراحات سـخـت پـوسـتـى مى گردد . براى تهیه این مرهم 40 گرم برگ غازیاغى تر و تازه را کـوبـیـده بـا کـمـى نـمـک یـا سـرکـه مـخـلوط کـرده ، خـوب بـهـم زده و بـر محل سوختگى ضماد کنید .
7 - درمان آنژیم و ورم و درد گلو با غازیاغى
100 گرم برگهاى تر و تازه غازیاغى را شسته و در آبکشى قرار دهید تا آب آن خارج شود، بعد آنرا در دستگاه پرس کوچک یا آب میوه گیرى دستى ریخته و پس از فشردن و له گـردیـدن ، آب یا شیره آنرا به صورت غرغره کردن در موقع گلو درد و آنژین بکار ببرید.
َََ
8 - نقش غازیاغى در دور کردن مورچه و حشرات از محیط
گـیاه غازیاغى به سبب بوى مطبوعى که دارد وسیله مناسبى جهت دور کردن و فرارى دادن مـورچـه هـا و حـشـرات از مـحـیـط مـى بـاشـد (زیـرا مـورچـه هـا و حشرات از بوى این گیاه گـریـزانـنـد ) جـهـت اثـر بـخـشـى بـهـتر مى توانید شاخه غازیاغى را با برگ گوجه فرنگى در محل اجتماع مورچه ها قرار دهید.
9 - درمان نقرس با غازیاغى
30 گرم غازیاغى خشک یا 60 گرم غازیاغى تازه را در یک قابلمه کوچک یا کاسه نسبتا بـزرگ و پـهـن قـرار داده ، روى آن 750 میلى لیتر آب سرد بریزید، آن را روى حرارت بـه جوش آورید بگذارید به مدت 15 الى 20 دقیقه به آرامى بجوشد تا یک سوم حجم آن کـم شـود، سـپـس آنـرا صـاف نموده و 3 بار در روز، هر بار یک فنجان از آنرا مصرف کنید.
10 - رفع بى اشتهایى با غازیاغى
گیاه غازیاغى گیاهى معطر و خنک بوده و در تحریک اشتها بخصوص در افرادى که دچار بـى اشـتـهـایـى شـده بسیار مفید است به همین منظور استفاده از این گیاه به صور مختلف دارویى (جوشانده ، دمکرده ، شیره گیاه تازه و شربت آن ) توصیه مى شود.
11 - تصفیه کردن خون با غازیاغى
خـوردن روزانـه 3 بار، (هر بار 5 تا 10 میلى لیتر) از شربت غازیاغى تازه یا 3 بار در روز هـر بـار یـک فـنـجـان از دمکرده 25 گرم غازیاغى خشک در 500 میلى لیتر آب به افرادى که از غلظت بالاى خون رنج مى برند توصیه مى شود.
12 - دفع سنگ کلیه و مثانه با غازیاغى
بذرهاى غازیاغى به دلیل داشتن خاصیت ضد عفونى کننده نقشى موثر در زهکشى کردن و پـاک نمودن کلیه ، مثانه و مجارى ادرارى دارند. طریقه مصرف آن در بند 9 (درمان نقرس با غازیاغى ) ذکر شده است .
َََ
13 - نقش غازیاغى در درمان بیماریهاى لثه
نـتـایـج بـررسـى هـاى آزمـایـشگاهى حاصل از تجزیه غازیاغى نشان مى دهد که برگ و سـاقـه غـازیـاغـى حـاوى درصـد بـالایـى از ویـتـامـیـن ث هـسـتـنـد . بـه هـمـیـن دلیل نقشى موثر و مفید در جلوگیرى از فساد لثه ها و تقویت آنها دارند.
طرز مصرف
مـى تـوانـیـد از جـوشـانده یا دمکرده آن استفاده کنید و یا اینکه کمى از گیاه خشک را پودر کرده و بر روى لثه ها بپاشید.
14 - ضد عفونى و التیام زخمها با غازیاغى
در 500 مـیـلى لیتر دم کرده یا جوشانده داغ گیاه غازیاغى خیس کنید، سپس آن را بفشارید تا مایع اضافى آن خارج شود، بعد پارچه کمپرس را روى ناحیه صدمه دیده قرار دهید، هـنـگـامـى کـه کـمـپـرس سـرد یـا خـشـک شـد مـجـددا بـا اسـتـفـاده از مـحـلول داغ ، کـمـپـرس را تـکـرار کـنـیـد و ایـن عـمـل را تـا بـهـبـودى کامل زخمها ادامه دهید .
15 - درمان نفخ معده و روده با غازیاغى
جـهـت رفـع نفخ معده و روده ، 50 گرم بذر و 20 گرم برگ خشک شده غازیاغى را مخلوط کرده ، نرم ساییده و روزانه 2 بار، هر بار یک قاشق مرباخورى از آنرا نیم ساعت بعد از غذا بصورت کفلمه میل کنید .
َََ
16 - معالجه برص (لکه هاى سفید روى پوست ) با غازیاغى
جـهـت مـعـالجـه بـرص لازم اسـت ابـتـدا مـعـده و روده هـا را بـا مـسـهـل گـیـاهـى پـاک کـرده و سـپـس هـر روز 2 مـثـقـال پـودر بـذر غـازیـاغـى را بـا عسل مخلوط کرده و میل نمایید و این عمل را تا 15 روز متوالى تکرار کنید.
دستور دیگر
هـا بـا یـک مـسـهـل قـوى ، 4 مـثـقـال بـذر غـازیـاغـى را بـا 5 /0 مـثـقـال عـاقـرقـرحـا، 5/0 مـثـقـال ریـشـه تـریـد یـا ریـشـه درخـت تـوت و 5 /0 مـثـقـال زنـجـفیل مخلوط کرده ، نرم ساییده با عسل (به میزانى که خمیر شود) مخلوط کرده ، خـوب بـهم زده و هر روز کمى از آنرا میل نمایید، بعد در آفتاب نشسته و موضع را عریان کنید تا عرق نماید و این عمل را تا چند روز متوالى انجام دهید.
17 - نقش غازیاغى در زیبایى پوست و رفع چروک آن
هـنـد پـوسـتـى زیـبـا، روشـن و خـالى از چـروک داشـته باشند، چنانچه روزانه صورت و پـوسـتـشـان را بـا آب صـاف شـده دمـکـرده 40 گـرم (مـعـادل 8 مـثـقـال ) غـازیـاغـى (در یـک لیـتـر آب ) بـشـویـنـد و ایـن عمل را 2 بار در روز به مدت چند هفته متوالى انجام دهند نتایج رضایت بخشى از آن خواهند دید.
َََ
18 - رفع گرفتگى ماهیچه ها و درمان کمر درد با غازیاغى
ه از غـازیـاغـى چـه بـه صـورت خـوراکـى (جـوشـانـده ، دمـکرده و یا پودر آن ) و چه به صـورت اسـتـعـمـال خـارجـى (ضـمـاد، کـمـپـرس ، روغـن ، تـنـطـور و مـرهـم ) بـه دلیـل داشـتـن طبیعتى گرم در درمان کمر درد و رفع گرفتگى ماهیچه ها و تشنج عضلانى بـکـار مـى رود. مـردم قـدیـم جـهت مداواى درد کمر و رفع گرفتگى ماهیچه هاى سخت شده ، ضمن انداختن پوست دنبه گرم کرده بر کمر، برگ هاى غازیاغى را با کله بزغاله همراه با مغز آن بصورت آبگوشت پخته و مى خوردند مفید و موثر واقع مى شده است .
19 - تسکین درد عضلات و مفاصل با غازیاغى
لات بـخـصـوص در ناحیه مفصلها (نظیر زانو، آرنج و مچ دست ها و پاها) تمام اجزاى گیاه تـازه غـازیـاغـى (هـمـراه بـا ریـشه ، ساقه ، برگ و ...) را پس از شستن و خشک کردن در سـایـه ، پـودر کـرده و در کـمى آب به قدرى بجوشانید تا همانند شربت به قوام آید، سـپـس مـایـع به قوام آمده را در ظرف شیشه اى تیره رنگى ریخته و هر بار کمى از آنرا بـر عـضـو دردنـاک بـمـالیـد و ایـن عـمـل را تـا بـهـبـودى کامل ادامه دهید .
20 - خواص طبى روغن غازیاغى
غـازیاغى در درمان انواع امراض پوستى به کار مى رود . از جمله برص ( لکه هاى سفید روى پوست ) را برطرف ساخته و مالیدن مرتب آن به پوست صورت ، چین و چروک آنها را از بین برده و براى زیبایى پوست مفید است . ضماد روغن غازیاغى به اطراف چشم درد و ورم چشم بخصوص ورم ملتحمه آنرا از بین مى برد . مالیدن روغن غازیاغى که از تمام اجـزاى گـیاه به دست آمده باشد به دلیل داشتن طبیعت گرم و محرک در تسکین درد عضلات مفاصل که به علت سردى باشد مفید و موثر است .
طرز تهیه روغن غازیاغى
طرز تهیه روغن غازیاغى شبیه طرز تهیه روغن آویشن است (به صفحه 30 رجوع شود )
َََ
21 - فرآورده هاى گیاهى و دارویى غازیاغى
و دارویـى فراوانى دارد که در بندهاى فوق به تعدادى از آنها اشاره شد ولى این گیاه در زمـان کـنـونـى خواص طبى و دارویى فراوانى دارد که در بندهاى فوق به تعدادى از آنـهـا اشاره شد ولى این گیاه در زمان کنونى کمتر شناخته شده و فرآورده هاى گیاهى آن کمتر مورد استفاده قرار مى گیرد. در زیر جهت آشنایى بیشتر با فرآورده هاى گیاهى این گیاه به معدودى از آنها اشاره مى کنیم .
الف - شربت مقوى کبد غازیاغى
مواد لازم
15 گرم غازیاغى خشک
5 گرم کاسنى خشک
5 گرم کنگر خشک
5 گرم عناب خشک
750 میلى لیتر آب
500 گرم عسل یا شکر
روش تهیه شربت
سـتـه و در سبد بریزید تا آب آن برود . سپس آنرا در قابلمه اى ریخته و آب را به آن اضـافـه کرده ، 20 دقیقه بجوشانید تا آب آن به 500 میلى لیتر برسد. بعد آب آنرا صـاف کـرده و در ظرف دیگرى بریزید . عسل را به آرامى به آن اضافه نموده و آنقدر حرارت دهید تا شربت نیمه غلیظى بدست آید .

ب - عرق غازیاغى
غـى هـمـانـنـد جـوشـانـده و دمـکرده آن جهت درمان امراض مختلف بکار مى رود . بیشترین مورد اسـتفاده این عرق براى درمان نارساییهاى کبد و تصفیه شدن خون است . عرق غازیاغى را بـه تـنـهـایـى یـا هـمـراه بـا کـمـى شـکـر تـصـفـیـه نـشـده یـا عسل مخلوط کرده و نصف استکان قبل از غذا میل نمایید .
پ - محلول زیبایى پوست با غازیاغى
جهت تهیه محلول زیبایى پوست یک مشت غازیاغى تازه را با نیم مشت بابونه مخلوط کرده ، در حـرارت مـلایـم به مدت 20 تا 40 دقیقه بجوشانید،سپس آنرا صاف نموده و پس از شـسـتن پوست و صورت با صابون گیاهى و خشک نمودن آن ، پوست و صورت را با آن چندین مرتبه شستشو دهید.
َََ
ت - تهیه بخور ضد تیرگى پوست با غازیاغى
ور گیاهى ، یک کترى آب بجوشانید و نصف یک لگن کوچک را با آب جوش پر کنید، سپس 500 مـیـلى لیـتـر دمـکـرده ، 20 گـرم بـرگ غـازیـاغـى ، 20 گـرم بابونه و 20 گرم اسطوخودوس یا 5 تا 10 قطره اسانس معطر روغنى غازیاغى (یا مخلوطى از اسانس معطر روغنى گیاهان مذکور ) را به آن بیافزایید، بعد سر را روى لگن بگیرید و حوله خشک را به گونه اى روى سر بیندازید که بخار را در خود نگهدارد . سپس به مدت 15 دقیقه بـه طـور مـداوم و یـکـنواخت پوست و صورتتان را در معرض این بخور قرار دهید و در حین بخور پوست و صورتتان را ماساژ دهید.
ث - تهیه پماد ضد زبرى و ترک پوست با غازیاغى
نـفـت یا پارافین نرم و یا موم زنبور عسل را در کاسه بلورى ریخته ، روى یک تابه پر از آب جـوش (یـا در یـک تـابه دو جداره ) ذوب کنید، 100 گرم گیاه غازیاغى تازه را با 25 گرم تخم شنبلیله تازه ، 25 گرم تخم ختمى و 25 گرم آرد جو مخلوط کرده و به آن اضـافـه کـنـیـد 2 سـاعـت حرارت در اثر حرارت خارج شود و بعد یک کیسه نازک نخى را داخـل یـک پـارچ قرار دهید و بالاى آنرا به وسیله نخ یا باند کشى محکم به دهانه پارچ وصـل کـنـیـد . بـعـد مـخـلوط فـوق را داخـل آن بـریـزیـد و بـا فـشـار دادن کـیـسـه داخـل پـارچ ، مـخـلوط را صـاف کـنید و مخلوط صاف شده را هنگامى که هنوز داغ است فورا داخـل ظـروف در دار ویـژه پـمـاد بریزید و 2 تا 3 بار در روز، هر بار کمى از آنرا بر روى پوست بمالید .
ج - تهیه پودر قاووت مقوى مغز با غازیاغى
ه پـودر قـاووت تـقـویت کننده حافظه و نیرو دهنده قواى فکرى ، 25 گرم گیاه غازیاغى خـشـک را بـا 20 گرم زنجفیل ، 10 گرم جوز هندى و 15 گرم کندر خوراکى مخلوط کرده ، نرم ساییده با 150 گرم پودر نبات مخلوط کرده و روزى یک قاشق مرباخورى از آنرا 2 ساعت بعد از نهار میل کنید.
چ - روغن استخراج سرد غازیاغى
از این روغن جهت تهیه کرم ضد برص ، ضد لک و کک مک ، پماد ضد عفونى کننده و التیام دهنده زخم و مرهم مسکن درد عضلات و ماهیچه هاى متشنج (گرفته ) استفاده مى شود .
ترکیبات
1 لیتر روغن زیتون
2 مشت برگ غازیاغى تازه یا 1 مشت برگ غازیاغى خشک
روش تهیه
روش تهیه این روغن شبیه روش تهیه روغن استخراج سرد آویشن (صفحه 35 ) است .
َََ
ح - روغن ماساژ غازیاغى
تـحـلیـل ورم ، افـزایش سرعت تحرک و جریان خون ، تسکین درد کمر، تخفیف درد در ناحیه کـبـد روى پـوسـت و رفـع سـوزش نـاشـى از گـزیـدگى حشرات از مصارف روغن ماساژ غازیاغى است .
ترکیبات
1 قاشق چایخورى اسانس معطر روغنى برگ غازیاغى
2 قاشق غذاخورى روغن بادام شیرین
روش تهیه روغن
طرز تهیه روغن ماساژ غازیاغى شبیه طرز تهیه روغن ماساژ آویشن (صفحه 36 ) است .
خ - تنطور غازیاغى
از تـنـطور گیاه غازیاغى جهت تقویت جریان خون در زیر پوست در ناحیه کبد ( بصورت استعمال خارجى ) و رفع تشنج (گرفتگى ) عضلانى استفاده مى شود .
ترکیبات
200 گرم برگ غازیاغى خشک یا 600 گرم برگ غازیاغى تازه
250 میلى لیتر الکل
750 میلى لیتر آب
روش تهیه تنطور
روش تهیه تنطور غازیاغى شبیه روش تهیه آویشن (صفحه 33 ) است .
22 - فرآورده هاى غذایى غازیاغى
الف - سالاد برگ غازیاغى
بـرگهاى تازه غازیاغى ، کاهو و مقدار کمى جوانه گندم تازه یک سالاد درست کنید، سپس بـرگ کـاسـنـى ، ریـحـان ، جـعـفـرى و اسفناج را به صورت درشت خرد کرده ، به سالاد بـیـفزایید . بعد کمى سس ، آبلیمو و روغن زیتون روى آن بریزید . این سالاد جهت درمان بیماران کبدى بسیار مفید است .
َََ
ب - شربت غازیاغى
ى ، 500 مـیـلى لیتر دم کرده یا جوشانده برگ غازیاغى را درون یک پارچ با صافى ، صـاف کـرده ، درون قـابـلمـه کـوچـکـى بـریـزیـد، بـعـد بـه آن 500 گـرم عـسـل یـا شـکـر تـصـفـیـه نـشـده اضـافـه کـرده ، مـرتـب بـه هـم زده تـا کـامـلا حل شود قابلمه را روى حرارت قرار داده و به آرامى بجوشانید تا به غلظت لازم برسد، سپس از روى حرارت برداشته ، بگذارید تا سرد شود .
پ - مرباى غازیاغى
از بـذر تـازه و بـرگـهـاى غـازیاغى مربا تهیه مى شود این مربا خواص طبى فراوانى داشـتـه و بـیـشـتـر جـهـت امـراض کـبـدى ، تـسـکـیـن درد مـفاصل و تقویت حافظه ، مغز بکار مى رود . طرز تهیه این مربا شبیه طرز تهیه مرباى توت فرنگى است . ( به صفحه رجوع شود)
ت - ترشى غازیاغى
راه بـا ریـشـه یـا پـیـاز رازیانه ، گل کلم ، پیاز، موسیر و سیرترشى تهیه مى شود . اجـزاى نـامبرده را پس از خرد کردن ، در حرارت ملایم پخته و آب آنرا گرفته در ظرفى کـه مـحـتـوى سـرکـه انگور یا سرکه سیب است ریخته ، روى آنرا با کمى تخم کرفس ، سـیـاهـدانـه و زنیان تزیین کرده ، در ظرف را بسته و پس از چند هفته گذاشتن آنرا بکار ببرید.
ث - سوپ برگ غازیاغى
مـصـرف مـداوم ایـن سـوپ عـلاوه بـر تـقـویـت کـبـد و تـصفیه خون ، موجب زیاد شدن اشتها گردیده و در رفع نفخ و ورم معده و دستگاه گوارشى بسیار موثر است .
مواد لازم
1 لیوان برگ غازیاغى (خرد شده )
1 قاشق غذاخورى آرد
4 عدد زرده تخم مرغ
6 لیوان آب گوشت یا مرغ
مقدارى روغن
1 پیمانه روغن
1 پیمانه خامه
1 قاشق غذاخورى آبلیمو
به میزان لازم نمک و فلفل
روش تهیه سوپ
رفـى ریـخته و بعد برگ غازیاغى و پیاز را اضافه کنید تا کاملا بپزد . آرد را با آب مـخـلوط کـرده و بـه سـوپ بـیـافـزایـیـد . بـعـد زرده تـخـم مـرغ را کـم کـم داخـل آن کـرده و روغن و نمک و در آخر خامه و آبلیمو را به آن اضافه نمایید. پس از آنکه سوپ پخته شد آنرا در ظرف ریخته و بر سر سفره بیاورید.
َََ
ج - سس برگ غازیاغى
مـبـتـلایـان بـه سـیـروز کـبدى یا نارسایى و تنبلى کبد و همچنین افرادى که رژیم چاقى دارند از مصرف کم کالرى برگ غازیاغى دریغ نورزند .
مواد لازم
1 دسته برگ غازیاغى تازه
2 قاشق غذاخورى خردل
2 عدد پیاز متوسط
100 گرم کره
روش تهیه سس
پـیـاز را رنـده کـرده و بـا کـره کـمـى سـرخ کـنـیـد .بـعـد خـردل و بـرگ غازیاغى را داخل کرده و بگذارید چند جوش بزند و سس کمى غلیظ شود . در پـایان دسته برگ غازیاغى را از آن خارج کرده و سس را در شیشه ریخته و در مواقع نیاز به کار برید.