علائم و نشانههای ناشی از تماس با گیاهان سمی بسته به سن گیاه، موقعیت جغرافیایی، قسمتی از گیاه که مصرف شده (ساقه، برگ، میوه) و تفاوت ژنتیکی، متفاوت است. پوست و دستگاه گوارش شایعترین بخشهایی از بدن هستند که در این نوع از مسمومیتها علامتدار میشوند. با توجه به اینکه کودکان اغلب محیط پیرامون خود را با دهان کنکاش میکنند، بنابراین طبیعی است که دستگاه گوارش از محلهای اولیهای باشد که علائم آغازین را نشان میدهد. اثرات گوارشی را میتوان در 2 دسته تقسیم کرد: اثرات مستقیم گیاهان در دستگاه گوارش و بروز علائم موضعی همچون تهوع، استفراغ، اسهال و درد شکم و اثرات درازمدت همچون اثرات سرطانزایی.
اثرات تحریکی: شایعترین تظاهر بالینی ناشی از خوردن گیاهان سمی علائم گوارشی مانند تهوع، استفراغ و اسهال است که به علت تحریک مخاط اتفاق میافتد. انواع مختلفی از مواد شیمیایی مسوول ایجاد این حالات است. اینک به گیاهانی که دارای این نوع مسمومیت هستند میپردازیم.
ـ کرچک در ایران یک گونه گیاه زراعی یک ساله دارد. اینگونه در ایران با نام کرچک، بید انجیر و بزانجیر شناخته میشود. گیاه کرچک در واقع عمدتا برای تهیه روغن آن پرورش داده میشود که در پزشکی به عنوان مسهل قوی کاربرد دارد. وقتی دانههای آن توسط کودکان و بزرگسالان خورده میشود، تا چند روز علائم عمدهای از مسمومیت نشان نمیدهند. در این فاصله زمانی به تدریج اندکی فرد اشتهای خود را از دست میدهد و دچار تهوع، استفراغ و اسهال میشود. بعد از این حالت، علائم شدید شده و فرد دچار استفراغ پایدار، اسهال خونی و در موارد کشنده زردی میشود. دوز کشنده در اطفال 5 تا 6 دانه کرچک بوده در حالی که در بزرگسالان حدود 20 عدد است.
ـ گیاه تونگ حاوی دانههای سمی است. مصرف میوه مغزدار رسیده آن موجب درد شکم، استفراغ و اسهال میشود.
ـ شاه بلوط هندی دارای میوههای بزرگ، خاردار به رنگ سبز ـ زرد یا قهوهای و کپسولدار است. خوردن میوههای مغزدار آن موجب اسهال و استفراغ میشود.
ـ گیاه سرخاب در ایران با نام سرخه آب، سرخداته و لال دانه نیز معروف است. خوردن برگها و میوه رسیده آن موجب تحریک دستگاه گوارش به همراه تهوع و استفراغ میشود.
ترکیبات سرطانزا: گیاه سرخس به عنوان عامل شناخته شده سرطان در حیوانات تحت شرایط طبیعی تغذیه، مطرح شده است.
همه قسمتهای سرخس سمی است و ضمن خشک شدن نیز سمیت آنها حفظ میشود. خوردن شیر گاو مسموم شده نیز میتواند موجب مسمومیت انسانی گردد. تصور میشود که مصرف انسانی این گیاه موجب افزایش بروز سرطانهای مری و معده میشود. این نتایج براساس شیوع جغرافیایی بروز سرطان در ارتباط با مصرف سرخس، به دست آمده است.