فصل دهم : قره قاط myrtillus vaccinium

---

WWW.021DR.COM

---

---

---

فصل دهم : قره قاط myrtillus vaccinium
اسامى گوناگون قره قاط
گـیـاه آس بـرى (مـورد بـیـابـانـى ) اسـت و قـره قـاط اسـم ترکى آن است ولى در بازار شـهـرهـاى بـزرگ ایـران مـثل تهران به آن ، برگ بو مى گویند. قره قاط در کشورهاى مـخـتـلف جـهـان اسـامـى گـونـاگـون دارد . در روسـیه به چرنیکا در هلند به بلویر و در کشورهاى عربى زبان به زقال شهرت دارد .
ایـن گـیـاه در زبـان لاتـین به myrtillus vaccinium و در زبان انگلیسى به bilberry معروف است .
َََ
مشخصات کلى قره قاط
ا چـوبـیـن ، پـرپـشـت ، کـوچـک و بـرگ ریـزى بـه طـول 20 تا 50 سانتیمتر است .طول برگهایش تقریبا یک سانتى متر، بیضوى تا نیزه اى بـا حـاشـیـه هـاى دنـدانـه اى ریـز، سـبـز رنـگ و نـازک اسـت . گـلهـاى آن مـایـل بـه سـبـز، جـداگـانـه یـا دوتـایـى و در مـحـور بـزرگـى بـه شـکـل زنگوله و پهناى 5 میلى متر است و در فاصله ماههاى تیر و مرداد ظاهر مى شود. میوه ایـن گـیـاه بـیـن ماههاى تیر تا اوایل مهر مى رسد. قسمت مورد استفاده قره قاط، میوه خشک و نیز گاهى اوقات برگهاى خشک شده آن مى باشد .
مناطق پرورش و رشد قره قاط
لى ، دشـتها و ارتفاعات تا 2700 مترى مشاهده مى شود در بریتانیا معمولا در جنگلها روى خـاکـهـاى اسـیـدى مـى رویـد. بـرگـهـاى آن را بـیـن مـاهـهـاى خـرداد تـا اوایل شهریور جمع آورى مى کنند . میوه آنرا در شهریور یعنى هنگامى که رسید جمع آورى مـى کـنـنـد. بـرگـها و میوه آنرا در سایه و یا در حرارت کمتر از 55 درجه سانتیگراد مى خشکانند . قره قاط در ایران در کوهستانهاى دره گز یافت مى شود.
ترکیبات شیمیایى قره قاط
ن است که خاصیت ضد اسهال دارد . در میوه قره قاط علاوه بر تانن ، قند، اسیدهاى آلى و، ویـتـامـیـنـهاى b ، c و همچنین کاروتن نیز وجود دارد . میوه قره قاط سرشار از اسید کینیک ، تـانن ، اسید اسکوربیک و قند است . در هر 100 گرم میوه قره قاط 6 / 86 گرم آب ، 10 گـرم مـواد ازتـه ، 5 / 6 گرم مواد قندى ، 3/1 گرم سلولز، 3/2 گرم اسید آلى و حدود 2/0 گرم خاکستر وجود دارد .
نسخه هاى شفابخش قره قاط
1 - درمان دیابت (مرض قند) با قره قاط
3 گرم برگ یا میوه خشک یا 60 گرم برگ یا میوه تازه قره قاط را در 750 میلى لیتر آب سـرد درون قـابـلمـه اى کـوچـک ریـخـتـه و بـمـدت 20 تـا 40 دقـیـقـه آنـرا به آرامى بـجـوشـانید تا یک سوم حجم آن کم شود . سپس آنرا صاف کرده و 3 بار در روز هر بار یک فنجان از جوشانده مورد نظر را میل کنید.
َََ
2 - تقویت قواى بینایى با قره قاط
اسـتـفـاده از پـودر قـره قـاط یـا جـوشـانـده آن بـه دلیـل داشـتـن درصد بالایى کاروتن در آن دارویى موثر جهت تقویت قواى بینایى و زیاد شدن نور چشم مى باشد .
3 - کاهش کلسترول (چربى ) خون با قره قاط
مـصـرف 3 بـار در روز، هر بار 5 تا 10 میلى لیتر از شربت میوه قره قاط یا مصرف 3 بـار در روز، هـر بـار یـک فـنـجـان از جـوشـانـده بـرگ یـا مـیـوه قـره قـاط در طول چند هفته متوالى موجب کاهش چربى خون مى گردد .
4 - درمان اسهال خونى با قره قاط
ادى که به اسهال بویژه از نوع خونى آن دچار شده اند، چنانچه کمى میوه قره قاط پودر شـده را بـه تـنهایى یا همراه با کمى پودر پوست انار و کمى سکاق مخلوط کرده ، مقدار کـمـى پـودر طـبـاشـیـر را نـیـز بـه آن افـزوده و بـصـورت کـفـلمـه میل نمایند اثر قاطعى در بند آوردن اسهال دارد .
5 - کاهش فشار خون بالا با قره قاط
استفاده از جوشانده برگ و میوه قره قاط (12 گرم از برگ یا میوه خشک در یک لیتر آب ) بـه تنهایى یا همراه با 10 گرم تمر کجرات (چاى مکه ) تاثیر فورى در پایین آوردن فشار خون بالا دارد .
6 - ضد عفونى کردن حلق و دهان با قره قاط
مـضـمـضـه کـردن یـا غرغره نمودن آب جوشانده یا خیسانده غلیظ برگ و میوه قره قاط در طـول چـنـد روز متوالى حلق و فضاى داخل دهان را ضد عفونى کرده و در درمان آبسه و آفت داخل دهان نیز بکار میرود .
7 - درمان آنژیم و ورم گلو با قره قاط
اسـتـفـاده از مـضمضه یا غرغره آب جوشانده غلیظ برگ و ریشه گیاه قره قاط 3 بار در روز بـیـمـارى آنـژیـن را درمـان کـرده و ورم گـلو را بـرطرف مى سازد . همچنین استفاده از جوشانده یا دمکرده برگ و ریشه قره قاط سرفه را برطرف ساخته و مجارى تنفسى را ضد عفونى مى کند .
8 - درمان بواسیر با قره قاط
یـر، 500 مـیـلى لیـتر دم کرده یا جوشانده برگ و میوه قره قاط را در حالى که هنوز داغ اسـت داخـل ظـرف بـلورى ریـخـتـه و پـارچـه اى تمیز و نرم را در آن خیس کنید، سپس آن را فشرده تا مایع اضافى آن خارج شود، بعد پارچه کمپرس را روى ناحیه مقعد قرار دهید. هـنـگـامـى کـه کـمـپـرس خـشـک شـد، مـجـددا بـا اسـتـفـاده از مـحـلول داغ ، کـمـپـرس را تـکـرار کـنـیـد و ایـن عـمـل را تـا بـهـبـودى کامل ادامه دهید .
9 - قطع خونریزى و ترشحات زنانگى با قره قاط
براى قطع خونریزى و ترشحات زنانگى ، 2 تا 5 قطره اسانس معطر روغنى برگ یا میوه قره قاط و یا حدود 500 میلى لیتر جوشانده آنها در آب وان حمام ریخته ، خوب به هم بـزنـیـد تـا ذرات روغـن یـا جـوشانده کاملا پخش شود، سپس در آب وان بنشینید و واژن را چندین مرتبه شستشو دهید .
َََ
10 - درمان زکام و گریپ با قره قاط
اسـتـفـاده از بـخـور برگ و ریشه قره قاط و یا چکاندن چند قطره آب غلیظ جوشانده آنها زکام را برطرف ساخته و موجب باز شدن مجارى تنفسى و درمان گریپ مى گردد.
11 - درمان اختلالات کلیوى با قره قاط
گـرم بـرگ و میوه خشک قره قاط یا 60 گرم برگ و میوه تازه آن در 750 میلى لیتر آب بـه مـدت 20 دقـیـقـه ، 3 بـار در روز، هـر بـار یـک فـنجان مجارى دستگاه ادرارى را ضد عفونى کرده و به عنوان دارویى مدر (ادرار آور) مصرف آن به کلیه افرادى که دچار بند آمدگى ادرار گشته یا کلیه آنها سنگ ساز مى باشد، توصیه مى شود .
12 - نقش قره قاط در درمان بیماریهاى پوستى
مـیـوه و بـرگ قـره قـاط بـه عـنوان یک داروى ضد عفونى کننده و تقویت کننده پوست نقش زیـادى در بـرطرف ساختن بیماریها و امراض پوستى داشته و در صورت مصرف مداوم و به موقع نتایج رضایت بخش و شفابخشى از آن خواهید دید .
الف - جوشهاى قرمز پوست
استفاده از لوسیون ضد جوش قره قاط جهت برطرف ساختن جوشهاى قرمز پوست مفید است .
روش تهیه لوسیون :
2 قاشق غذاخورى آب جوشانده غلیظ برگ ، ریشه و میوه قره قاط را با 2 قاشق غذاخورى گـلاب مـخـلوط کـنـیـد . سـپـس بـه آن حـدود یـک قـاشـق غـذاخـورى تـنـطـور گـل ختمى یا قره قاط را اضافه کرده ، خوب بهم بزنید و روزانه 2 مرتبه به جوشها بمالید .
ب - زخمهاى سطحى :
ى پـوسـت ، 500 مـیلى لیتر جوشانده ریشه گیاه قره قاط یا 50 میلى لیتر (5/2 قاشق غذاخورى ) تنطور رقیق شده آن را با 500 میلى لیتر آب نیمه گرم درون ظرفى بلورى ریخته ، پارچه اى تمیز و نرم را داخل آن بگذارید، سپس آنرا بفشارید تا مایع اضافى آن خـارج شـود، بـعـد پـارچـه کـمـپـرس ‍ را روى ناحیه صدمه دیده و زخم شده قرار دهید . هـنـگـامـى کـه کـمـپـرس سـرد یـا خـشـک شـد، مـجـددا بـا اسـتـفـاده از محلول داغ ، کمپرس را تکرار کنید.
پ - سوختگى آب و آتش :
ماد جوشانده یا له شده برگ ، ریشه و میوه قره قاط تاثیر زیادى در درمان سوختگى آب و آتـش دارد . هـمـچـنین شستشوى محل سوخته شده در آب وان حمام که چند قطره اسانس معطر روغـنـى قـره قـاط یـا جـوشـانـده غـلیـظ بـرگ یـا مـیـوه آن درون آن حل شده باشد جهت بهبود سوختگى مفید و موثر است .
ت - اگزما (خارش پوست ):
ا (نـوعـى خـارش پـوسـت ) رنـج مـى بـرنـد، چـنـانـچـه روزانـه چـنـدیـن مـرتـبـه مـحـل خـارش را در آب وان حـمام که چند قطره اسانس روغنى معطر برگ یا میوه قره قاط را درون آن حـل کـرده بـاشـنـد شستشو دهند یا چندین مرتبه برگها و میوه له شده قره قاط را به آن مالیده و ماساژ دهند، خارش پوست را برطرف مى کند .
13 - خواص طبى روغن قره قاط
جـهـت بـرطرف ساختن جوشهاى پوستى نافع است . ضماد آن به زیر گلو روى پوست ، ورم گـلو را بـرطـرف سـاخـتـه و در درمـان اگـزما به کار مى رود. ضماد آن به مقعد جهت التـیـام زخـم مـقـعـد مـفید بوده و درد و التهاب بواسیر را کاهش مى دهد . چکاندن چند قطره روغن برگ یا ریشه آن در بینى اثرى فورى در باز کردن بینى و مجارى تنفسى داشته و در درمان گریپ به کار مى رود.
طرز تهیه روغن قره قاط
طرز تهیه این روغن شبیه طرز تهیه روغن آویشن (صفحه 30 ) است .
َََ
14 - فرآورده هاى گیاهى و دارویى قره قاط
از مـیـوه و بـرگـهـاى قره قاط فرآورده هاى زیادى براى درمان بیماریهاى مختلف بویژه بـیـمـاریـهاى خون از قبیل کثیفى و غلظت بالاى خون ، فشار زیاد خون و نارساییهاى کبدى تهیه مى شود که در زیر به چند نمونه از آنها اشاره مى کنیم .
الف - عرق قره قاط
از برگها، ریشه و میوه قره قاط عرق تهیه مى کنند . عرق قره قاط تقریبا کلیه خواص قـره قـاط را دارا بوده و مصرف آن روزانه 2 فنجان در 2 وعده صبح و عصر به تنهایى یا همراه با کمى شکر یا عسل که در آن حل کرده باشند، مى باشد .
ب - جوشانده ریشه قره قاط
30 گرم ریشه قره قاط خشک و تمیز یا 60 گرم ریشه تر و تازه آنرا با کارد به چند تـکـه تقسیم کرده و درون 750 میلى لیتر آب سرد ریخته ، بجوشانید ( به مدت 20 تا 40 دقیقه ) تا به حدود 500 میلى لیتر کاهش یابد، از این جوشانده ، 3 بار در روز، هر بار یک فنجان میل کنید.
پ - تهیه چاى صاف کننده خون با قره قاط
ى سر پر از میوه خشک قره قاط نیمکوب شده را با 1 قاشق چایخورى زرشک و کمى پودر شـیـریـن بـیـان مخلوط کرده ، داخل صافى ریخته و صافى را درون فنجان بگذارید، آب جوش تازه روى گیاه بریزید . درپوش فنجان را بگذارید و بعد از 10 الى 20 دقیقه چـاى دم مـى کـشـد، بـه آرامـى صـافـى درون فـنـجـان را بـرداریـد و چـاى را میل کنید.
ت - پودر قاووت قره قاط
100 گرم میوه قره قاط را شسته و در سایه بخشکانید، سپس آنرا نرم ساییده ، روزى 3 مـرتـبـه ، هـر مـرتـبـه حـدود 2 مـثـقـال آنـرا بـا کـمـى عسل یا شیر مخلوط کرده و میل کنید و این عمل را بمدت 2 روز تکرار کنید . از این پودر جهت ضدعفونى کردن دستگاه گوارشى استفاده مى شود .
ث - محلول ضد چربى پوست با قره قاط
جهت تهیه این محلول ، 250 میلى لیتر جوشانده غلیظ میوه قره قاط را با 250 میلى لیتر جـوشـانـده غـلیظ برگ ساییده و مخلوط کرده ، پس از شستن پوست با صابون گیاهى ، پوست را با جوشانده هاى فوق چندین مرتبه شستشو دهید .
ج - لوسیون ضد خارش پوست قره قاط
وه قـره قـاط خـشـک یـا 600 گـرم قـره قـاط تـازه را داخـل یـک شـیـشـه بـزرگ دهـانـه گـشـاد بـریـزیـد سـپـس روى آن یـک لیـتـر مخلوط آب و الکل ( به نسبت 25 الکل و 75 آب ) ریخته ، درب ظرف را بسته و به مدت 2 هفته ظرف را در یک جاى خنک قرار دهید . در طـى ایـن مـدت هـر از چـنـد گـاه آن را تـکـان یـک کـیـسـه پـارچـه اى را داخـل ظرف دستگاه پرس قرار دهید و مخلوط را درون بریزید، مخلوط را پرس کرده و به داخـل پـارچ صـاف کـنـیـد، بـعـد هر بار حدود 2 قاشق غذاخورى آنرا با 2 قاشق غذاخورى جـوشـانـده غـلیـظ آن و 2 قـاشـق غـذاخـورى گـلاب مـخـلوط کـرده ، خـوب بـهـم زده و محل خارش پوست را با آن شستشو و ماساژ دهید.
َََ
چ - روغن ماساژ قره قاط
از روغـن مـاسـاژ قـره قـاط جـهـت رفـع خـارش پـوست و درمان اگزما، رفع جوشهاى قرمز پوست و از بین بردن چربى پوستهاى چرب استفاده دارویى مى شود .
ترکیبات
1 قاشق چایخورى اسانس میوه یا برگ قره قاط
2 قاشق غذاخورى روغن زیتون
روش تهیه روغن
روش تهیه روغن ماساژ قره قاط شبیه روش تهیه روغن ماساژ آویشن (صفحه 36 ) است .
ح - تى بگ (چاى کیسه اى ) ضد فشار خون بالا قره قاط
ترکیبات
2 قاشق چایخورى میوه قره قاط (خشک )
1 قاشق چایخورى برگ جوز (نیمکوب شده )
یک چهارم قاشق چایخورى پودر ریشه شیرین بیان
1 تکه پارچه چیت 4 گوش 10 * 10 سانتیمترى
1 فنجان آب تازه جوش
روش تهیه تى بگ
طرز تهیه این تى بگ شبیه طرز تهیه تى بگ آویشن (صفحه 32 ) است .
15فرآورده هاى غذایى قره قاط
الف - مرباى قره قاط
اسـتـفـاده از مـربـاى مـیـوه قـره قـاط بـه کـلیـه افـرادى کـه بـه دلیـل چـاقى زیاد رژیم غذایى گرفته اند توصیه مى شود . مرباى قره قاط نقش مهمى در تصفیه خون و کاهش قند و چربى آن دارد .
روش تهیه مربا
رى آب ریـخـتـه و بـه قـدرى حـرارت دهید تا به قوام آید، سپس 500 گرم میوه قره قاط تازه (دم و پوست گرفته ) و کمى آب را داخل شربت ساده که درست کرده اید بریزید و خـوب بـهـم بـزنـید، کمى وانیل و جوهر لیمو به آن افزوده و دوباره حرارت دهید تا قره قاط پخته شود و به قوام آید .
ب - شربت قره قاط
مـیـلى لیـتـر جـوشـانده و یا خیسانده میوه قره قاط تازه به تنهایى یا همراه با جوشانده تـمـر کـجـرات (چـاى مـکـه ) را تـهـیـه کـرده و آنـرا درون یـک پـارچ صـاف کـرده ، بـعـد داخـل قـابـلمـه کـوچـک ریـخـتـه و بـه آن حـدود 500 گـرم عـسـل یـا شـکـر تـصـفـیـه نـشـده را اضـافـه کـرده ، خـوب بـه هـم بـزنـیـد تـا کـامـلا حـل شـود . قـابـلمـه را روى حـرارت قـرار داده و بـه آرامـى بـجـوشانید تا به غلظت لازم بـرسـد، سـپـس از روى حـرارت بـرداشته و بگذارید تا سرد شود . شربت سرد شده را داخـل بـطـرى تـیـره رنـگـى ریـخـتـه و 3 بـار در روز، هـر بار یک قاشق مرباخورى آنرا میل کنید .
َََ
پ - ژله قره قاط
جهت تهیه ژله قره قاط، یک قاشق مرباخورى پودر میوه قره قاط خشک شده را با یک قاشق پـودر ژلاتـیـن مـخـلوط کـرده و بـا کمى شکر و وانیل و کمى آب ژله تهیه کنید. از این ژله روزانه به مقدار کم در طول روز مصرف کنید .
ت - ترشى قره قاط
مواد لازم
500 گرم میوه قره قاط تازه
مقدارى سرکه مقدارى نمک
روش تهیه ترشى
میوه قره قاط تازه را پاک کرده و دم و هسته آنرا بگیرید . سپس در شیشه دردارى ریخته و روى آنـرا بـا سـرکـه و نـمک بپوشانید . پس از چند هفته ماندن و جا افتادن آنها، ترشى آماده است .
ث - اشکنه قره قاط (براى 6 نفر )
مواد لازم
1 کیلو قره قاط
1 عدد پیاز درشت (خرد شده )
6 فنجان آب نصف فنجان تره (خرد شده )
1 قاشق سوپخورى نعناع خشک
2 قاشق سوپخورى شکر
3 عدد تخم مرغ
1 قاشق سوپخورى کره
نصف فنجان آرد
به میزان لازم نمک و فلفل
روش تهیه اشکنه
را کـم کـرده ، آرد را روى آن بـپـاشـیـد . بـه تـدریـج آب را بـه آن اضافه نموده و بهم بـزنـیـد، بـعـد قـره قاط را هم اضافه کنید . در قابلمه را گذاشته و به مدت 15 دقیقه بـگـذاریـد قـره قـاط بـپـزد و سـفـت شـود . در ایـن هـنـگـام شـکـر و نـمـک و فـلفـل را هـم بـه مواد اضافه کنید. چند دقیقه قبل از صرف غذا، سفیده را به آن اضافه کـرده و هـم بـزنـیـد . سـپـس نـعـنـاع داغ را هـم روى آن ریـخـتـه و میل کنید .
ج - مارمالاد میوه قره قاط
از مـیوه قره قاط به سبب طعم ترش و خاصیت قلیایى کننده خون همانند آلبالو و گیلاس مربا و مارمالاد تهیه مى شود. مصرف این مارمالاد براى افراد رژیمى بسیار مفید است .
َََ
ترکیبات
750 گرم میوه قره قاط تازه (هسته گرفته )
1 قاشق سوپخورى آبلیمو
500 گرم شکر
روش تهیه مارمالاد
قـره قاط را شسته و با کمى آب بگذارید خوب پخته شود . بعد از کمى سرد شدن آنرا از الک سـمـى رد کـرده و بـا شـکـر بـگـذاریـد آنقدر بجوشد تا به قوام آید . در پایان آبلیمو را اضافه نموده و بگذارید چند جوش دیگر بزند و حالت سفت ژله اى پیدا کند .
چ - کمپوت میوه قره قاط
بـه جـهـت اسـتـفـاده از مـیـوه قـره قـاط و بـهـره مـنـد شـدن از خـواص دارویـى آن در تـمـام فصول مى توانید کمپوت آنرا تهیه نموده و در مواقع نیاز به کار برید .
ترکیبات
750 گرم میوه قره قاط تازه
200 گرم شکر
3 لیوان آب
روش تهیه
قره قاط را بعد از تمیز کردن و دم گرفتن با آب و شکر روى حرارت بگذارید تا کمى بـپزد و مقدار آب آن به دو سوم میزان قبل برسد. بعد از سرد شدن آنرا در شیشه ریخته و در آنرا محکم ببندید و در یخچال نگهدارى کنید.
ح - رب میوه قره قاط
اسـتـفـاده مـداوم از رب مـیـوه قـره قـاط هـمـانند رب انار غلظت بالاى خون را کاهش داده و سبب تصفیه شدن خون و رفع نارسایى کبد مى گردد.
مواد لازم
2 کیلو قره قاط
4 لیتر آب
روش تهیه رب قره قاط
پـاک کـرده و دم و هسته آنرا جدا کنید .سپس آنرا در ظرفى ریخته ، آب را به آن افزوده و بـگـذاریـد 2 روز خـیـس بـخـورد، سـپـس کمى آنرا حرارت داده بعد آب آنرا صاف نموده و دوبـاره بـجـوشانید تا غلیظ شود . بعد در شیشه ریخته و در آنرا محکم بسته و در جاى خنک نگهدارى کنید ...
خ - لواشک میوه قره قاط
ترکیبات
2 کیلو میوه قره قاط تازه و رسیده
2 قاشق غذاخورى نمک (اختیارى )
مقدارى آب
روش تهیه لواشک
ک کـرده ، شـسـتـه و در قـابـلمـه اى بـریـزید، سپس کمى آب به آن اضافه کرده و روى حـرارت اجـاق بـگـذاریـد و پـس از جـوش آمـدن ، نـمک را نیز به آن افزوده و به آرامى هم بـزنـید تا قره قاطها پخته شوند . بعد از روى اجاق برداشته و پس از کمى سرد شدن آنـرا بـپـالانـیـد و در سـیـنـى کـه قبلا کمى ته آنرا چرب نموده اید پهن کنید و در آفتاب بگذارید تا رطوبت آن کم شود . در این هنگام لواشک آماده است .
خ - دسر آب میوه قره قاط
ترکیبات
4 فنجان آب میوه قره قاط تازه
4 قاشق سوپخورى نشاسته
250 گرم شکر
1 قاشق سوپخورى کره
روش تهیه دسر
آب قره قاط مخلوط کرده ، نشاسته را به آن افزوده و روى حرارت قرار دهید .آنرا خوب هم بزنید تا غلیظ و روشن شود . سپس از روى آتش برداشته ، کره را به آن اضافه کرده و خـوب هـم بـزنید . بعد آنرا در ظرف مناسبى ریخته ، روى آنرا با میوه قره قاط تزیین کنید و میل نمایید.
دـ پودینگ مرباى قره قاط
مواد لازم
200 گرم مرباى قره قاط
200 گرم آرد
کمى نمک
100 گرم مرباى آلبالو
نیم لیتر شیر (نیمه گرم )
150 گرم قند (ساییده )
4 عدد تخم مرغ
روش تهیه پودینگ
م مخلوط کرده ، سپس پودر قند را به آن افزوده و هم بزنید . آرد را کم کم اضافه کنید و مـرتـب هـم بـزنـیـد . بـعـد نـمـک را نـیـز اضـافـه نـمـوده و مـواد را داخـل قـالبـى که قبلا چرب کرده اید بریزید و روى حرارت بگذارید تا زیر شیرینى بسته و سفت شود . حال مرباى قره قاط را روى پودینگ ریخته و هم بزنید . این پودینگ را هم مى توان در فر پخت و هم مى توان به روش بن مارى تهیه کرد . بعد از سرد شدن ، آنرا در ظرف دلخواه برگردانید .
ذـ نوشیدنى تصفیه کننده خون قره قاط
مواد لازم
5/1 لیتر آب میوه قرقاط
1 لیتر آب خیسانده عناب
یک چهارم فنجان شکر
2 عدد چوب دارچین
به میزان لازم میخک
هل و جوز هندى
روش تهیه نوشیدنى
آب مـیـوه قـره قاط، آب عناب ، شکر، ادویه معطر و دارچین را در ظرف مناسبى ریخته و آرام آرام حـرارت دهـیـد تـا بـه درجـه حـرارت جـوش برسد و 5 - 3 دقیقه بجوشد . سپس آنرا صـاف کـرده ، بـه تـنـهـایـى یـا بـا قـارچ هـاى سـیـب قـرمـز پـوسـت نـکـنـده میل کنید .
رـ خورش میوه قره قاط (براى 4 تا 6 نفر )
مواد لازم
300 گرم میوه قره قاط خشک
1 عدد مرغ
1 فنجان لپه
1 قاشق چایخورى زعفران
3 قاشق سوپخورى شکر
به میزان کافى نمک
3 قاشق سوپخورى پیاز (سرخ کرده )
روش تهیه خورش
با 2 لیوان آب بگذارید بپزد . لپه و نمک را هم به مرغ اضافه کرده و صبر کنید تا نـیـم پـز شـود . مـیـوه قـره قاط خشک را که قبلا خیس کرده اید یا قره قاط تازه در خورش ریـخـتـه و بـگـذاریـد آهـسـتـه آهـسـتـه بـجـوشـد . بـعـد زعـفـران حـل شـده در آبـجـوش را بـا شـکـر داخـل خـورش کـرده و کـمـى صـبـر کـنـیـد تـا حل کنید تا خورش جا بیافتد و بعد میل نمایید .
ز - تافى با طعم قره قاط
ترکیبات
سه چهارم استکان آب میوه قره قاط ترش
200 گرم شکر
یک چهارم استکان سرکه
نصف فنجان آب
150 گرم روغن
روش تهیه تافى
رکـه را مـخـلوط کـرده و بـگـذارید قوام بیاید . کف تابه را چرب نموده ، شربت را در آن پهن کرده و روى حرارت ملایم قرار دهید تا کمى خود را جمع کند . سپس آن را لوله کرده ، کـمـى پـودر میوه قره قاط خشک را روى آن پاشیده و آنقدر بکشید تا بصورت لوله اى در آیـد . بـعـد بـه قـطـرهـاى 2 سـانـتى متر آنرا برش زده و بگذارید سرد شود و به کار برید .
ع - شکلات بادام با طعم قره قاط
ترکیبات
150 گرم مرباى میوه قره قاط
250 گرم شکلات تخته اى
150 گرم مغز بادام
روش تهیه شکلات
بادام ها را خلال کرده (خیلى نازک ) و کمى حرارت دهید. مرباى قره قاط و سپس شکلات آب شـده را بـه آن اضـافـه کـنـیـد . بـعـد بـه انـدازه یـک نـقـل بـرداریـد و روى کـاغـذ روغـنى در جاى خنک بگذارید تا ببندد . بقیه را نیز به همین ترتیب انجام دهید و پس از بسته شدن آنرا به کار برید .
فصل یازدهم : کاسنى intybus cichorium
َََ
اسامى گوناگون کاسنى
ع مختلفى دارد ولى 3 نوع آن از همه معروفتر است . کاسنى برى که به tansy شهرت دارد و در ایـران نـمـى رویـد . کـاسـنـى زرد کـه بـه dandelion و گـل قاصد شهرت دارد و در کتب قدیم داروسازى از آن با عنوان ترخشقون یاد کرده اند و نـوع سـوم کـه کـاسـنـى مـعمولى نام دارد به chicory شهرت داشته و در بیشتر نواحى ایـران پـراکـنـدگـى وسـیـع دارد و کـاسنى معرفى شده در این کتاب نیز از نوع کاسنى معمولى است .
کسنى ، کسناج ، کاسنى تلخ ، کاسنى شامى ، کاسنى وحشى ، صحرایى ، کاسنى دشتى ، سـیـکـوریـا، سـیـکـورى ، شـیـکـوریـا، شـیـکـورى ، شـکـوریـا، شـاقـز گل و هندبا از اسامى دیگر این گیاه است .
ایـن نـوع کـاسـنـى در زبـان عربى به شکوریه و سرس ، در زبان لاتین به intybus cichorium، در زبـان انـگـلیـسـى بـه chicory wild و succory، در زبـان فـرانـسـه sauvage chicoree و در زبان آلمانى به cichorie wild شهرت دارد .
گونه هاى مختلف کاسنى
1ـ کاسنى افشان ، کاسنى دشتى ، هندبا برى divaricatum cichorium
2 - کاسنى فرنگى ، کاسنى سالادى ، کاسنى هندى ، آندیو endivia cichorium
مشخصات کلى کاسنى
فـاع 5 /0 تا 5 /1 متر است . ریشه اى قوى و دراز و به رنگ قهوه اى دارد . برگهاى آن مـتـنـاوب و پـوشـیـده از تـارهـاى فـراوان در اطراف گلبرگ میانى است . برگهاى قاعده سـاقـه عـمـومـا دراز و داراى بـریدگیهاى که در فاصله تیر تا اواخر شهریور و گاهى پرتر ظاهر مى شود .میوه فندقى شکل آن 4 سطحى نسبتا مسطح و منتهى به مجموعه اى از فلسهاى بسیار کوچک است . قسمتهاى مورد استفاده کاسنى برگ ، ریشه و دانه آن است .
َََ
مناطق پرورش و رشد کاسنى
وب کنار جاده ها، اماکن بایر و دامنه هاى کم ارتفاع نواحى مختلف جهان و ایران مى روید . ( بـه حـالت خـود رو یـا نـیـمـه وحـشـى ) بـراى پـرورش آن دانـه گـیـاه را در اویـل اردیبهشت بر روى خطوطى به فواصل 20 تا 40 سانتیمتر از یکدیگر مى کارند و آنرا در آفتاب یا با حرارت مى خشکانند . کاسنى در ایران بیشتر در دامنه هاى کم ارتفاع البرز، تهران و نواحى مختلف گیلان نظیر لاهیجان و رشت ، فارس ، بلوچستان و نواحى کوهستانى خراسان مى روید .
ترکیبات شیمیایى کاسنى
ر بـرگـهـاى کـاسـنـى گـلکـزیـد کوى راین (cichoriin) یافت مى شود. دو ماده تلخ به نـامـهـاى لاکـتـوسـین و این تى بین (intybin) و همچنین ارسنیک ، مواد قندى ، رزین ، تانن ، لعـاب اسـانس و پکتین در آن یافت مى شود . در ریشه کاسنى نیز قند اینولین وجود دارد. در کاسنى پروتئین ، مواد چرب ، هیدرات دو کربن ، کلسیم ، فسفر، آهن ، سدیم ، پتاسیم ، a و c، تیامین ، ریبوفلاوین و نیاسین وجود دارد .
نسخه هاى شفابخش کاسنى
1 - درمان دیفترى و ورم گلو با کاسنى
براى مبتلایان به دیفترى و افرادى که از ورم گلو و گلو درد رنج مى برند هیچ دارویى بهتر از غرغره جوشانده برگ و بذر کاسنى همراه با آب فلوس و آب گشنیز تازه نیست ، از این رو مصرف آن به افراد مبتلا به دیفترى توصیه و تجویز مى شود .
2 - معالجه آسم (تنگى نفس ) با کاسنى
مصرف مداوم عرق کاسنى یا ضماد پودر برگ یا تخم کاسنى که همراه با کمى آرد جو و آب خمیر شده باشد بر روى سینه نیز در معالجه آسم (تنگى نفس ) مفید و موثر است .
َََ
3 - تصفیه کردن خون با کاسنى
جـهـت پـایـیـن آوردن غـلظـت بـالا خـون و تـصـفـیـه نـمـودن آن 2 مـثـقـال بـرگ خشک کاسنى را در یک لیتر آب بمدت 20 الى 40 دقیقه دمکرده ( با حرارت مـلایـم ) و در طـول 3 وعـده روزانـه ، هـر وعـده یـک فـنـجـان آنـرا میل نمایید.
4 - پایین آوردن تب با کاسنى
اسـتـفـاده از دمـکـرده 15 گـرم بـرگ یـا ریـشه کاسنى به تنهایى یا همراه با 10 گرم گـل بـنفشه 3 بار در روز، هر بار یک فنجان تاثیر زیادى در پایین آوردن تب و حرارت بالاى بدن دارد . همچنین خوردن آب برگ کاسنى با سکنجبین جهت رفع تبهاى کهنه اثرى دارد .
َََ
5 - درمان اسهال با کاسنى
خـوردن بـرگـهـاى کـاسـنـى تـازه به تنهایى یا همراه با برگهاى تازه کاهو جهت بند آوردن اسهالهاى که منشاء گرمى داشته باشند بسیار مفید است .همچنین استفاده از جوشانده یـا دمـکـرده تـخـم و بـرگ خـشـک کـاسـنـى در درمـان اسهال موثر است .
6 - درمان یرقان (زردى ) با کاسنى
افـرادى کـه از بـیـمـارى یـرقان (زردى ) رنج مى برند بویژه در مورد کودکان و افراد خشک مزاج چنانچه چند روز متوالى از عرق کاسنى یا جوشانده یا دمکرده ریشه ، تخم و یا برگ آن استفاده کنند نتایج شفابخشى خواهند دید .
دسـتـور دیـگـر: هـر روز نـیـم مـثـقـال شـیـر خـشـت را در یـک اسـتـکـان عـرق کـاسـنـى حل کنید و به بیمار بخورانید .
7 - معالجه التهاب معده با کاسنى
جهت درمان التهاب معده و دستگاه گوارشى کافى است هر روز مقدارى از برگهاى کاسنى تازه را در سالاد ریخته و میل کنید . همچنین استفاده از جوشانده برگ یا ریشه کاسنى خشک شده ، 3 بار در روز، هر یک فنجان در درمان التهاب معده موثر است .
8 - دفع سنگ کلیه و مثانه با کاسنى
ر بـنـد آمـدگـى ادرار مـى شـونـد و کـلیـه و مثانه آنها سنگ ساز مى باشد چنانچه مدتى نـوشـیـدنـیـهـایى خود در طول روز را به جوشانده ریشه یا تخم و یا برگ کاسنى به تـنـهـایـى یا همراه با کمى کامل ذرت و خارخسک اختصاص دهند نتایج رضایت بخشى از آن جهت درمان بیمارى خود خواهند دید .
9 - تسکین درد و تحلیل ورم مفصل با کاسنى
طـبـیـعـت گـیاه کاسنى خنک است ، از این رو ضماد جوشانده یا پودر ریشه و برگ کاسنى بـه تـنـهـایى یا همراه با آرد جو بر روى مفاصل و ورم آنها تاءثیر زیادى در تسکین درد آنها داشته و موجب تحلیل ورمهایى که به علت گرمى بوجود آمده باشند، مى گردد .
10 - نقش کاسنى در تحلیل ورمهاى گرم
ورده و بزرگسالانى که به علت ناراحتیهاى کبدى کثیفى خون و مزاج گرم در پوست خود احـسـاس سـوزش و حـرارت زیـاد مـى کنند مخصوصا در ناحیه کف پاها و دست ها و یا اینکه پوستشان متورم گردیده ، چنانچه پودر برگ کاسنى را با کمى سفیداب و سرکه خمیر کـنـنـد و بـر مـحـل سـوزش و ورم بـمـالنـد، سـوزش را بـرطـرف سـاخـتـه و مـوجـب تحلیل ورم آنها مى گردد.
َََ
11 - درمان بند آمدگى شیر در پستان
ا کـاسـنـى مادران شیرده که بنا به عللى شیرشان کم شده یا شیر در پستانهایشان بند آمـده ، چـنـانـچـه چـنـد روز مـتـوالى هـر روز مـقـدارى ریـشـه کـاسنى را جوشانده و آب آنرا میل نمایند و تفاله باقیمانده را بروى پستان ضماد کنند، موجب به جریان افتادن شیر در پستانهایشان مى گردد .
12 - رفع مسمومیت با کاسنى
کـاسـنـى یـکـى از بهترین و مهمترین گیاهانى است که تاثیر زیادى در زهرکشى کردن و پـاک نـمـودن بـدن از کلیه سموم و مواد زائد و مضر خون دارد . به همین منظور، 15 گرم تخم کاسنى را با 10 گرم رازیانه (بادیان ) مخلوط کرده و بجوشانید و روزى 3 بار، یک فنجان میل نمایید .
13 - پاک کردن سینه از اخلاط با کاسنى
جـهـت بند آمدن سرفه و پاک کردن سینه از اخلاط کهنه ، 20 گرم کاسنى رابا 10 گرم گـل زوفـا، 10 گـرم ریـشـه شـیـریـن بـیـان ، 10 گـرم شـکـر تـیغال ، 10 گرم عناب مخلوط کرده ، در 5/1 لیتر آب جوشانده و 3 بار در روز، هر بار یک فنجان آنرا میل کنید .
14 - نقش کاسنى در تولد نوزاد پسر
دق (ع ) و بنا به فرموده امام ششم شیعیان حضرت امام جعفر صادق (ع )، خانواده هایى که کـاسـنـى زیـاد مـصرف مى کنند . پسر بیش از دختر دارند بررسى هاى آزمایشگاهى در طب جـدیـد نیز این گفته را ثابت مى کنند که نقش کبد در ساختن کروموزومهاى نر و تا حدودى مـاده نطفه زیاد است و چون کاسنى در نوسازى سلولهاى کبدى و تقویت کبد نقش برجسته اى دارد و نمى توان نقش آنرا در تولد نوزاد پسر نادیده گرفت .
15 - تسکین درد دندان با کاسنى
مـضـمـضـه جـوشـانـده غـلیـظ بـرگ و تـخـم کـاسـنـى 3 بـار در روز و در طول چند روز متوالى تاثیر زیادى در تسکین درد دندان بویژه درد دندانهاى آسیاب دارد .
َََ
16 - درمان سردرد با کاسنى
مـالیـدن آب بـرگ کـاسنى (که از له کردن و فشردن برگ کاسنى تزاه یا از جوشاندن برگ کاسنى خشک حاصل شده باشد )، به تنهایى یا همراه با کمى سرکه بر سر موجب تسکین سر دردهایى که به علت گرمى مزاج بوجود آمده باشد، مى گردد.
17 - تحلیل ورم و درد چشم با کاسنى
افـرادى کـه بـه عـلت خـراش یـا در اثر نارساییهاى کبدى و خونى اطراف چشم آنها ورم کـرده و دردنـاک گـردیـده بـاشـد، چـنـانـچه مقدارى (حدود نیم مشت ) برگ کاسنى تازه را کـوبـیـده و له نـمـایـیـد و آنـرا بـر مـحـل مـتـورم و دردنـاک ضـمـاد کـنـنـد مـوجـب تحلیل ورم و تسکین درد آن مى گردد .
18ـ درمان بد آمدگى ادرار با کاسنى
نـوشـیـدن 3 بار در روز، هر بار یک فنجان از آب صاف شده جوشانده ، 20 گرم ریشه کـاسـنـى ، 15 گرم برگ کاسنى و 15 گرم تخم کاسنى همراه با 20 گرم هسته یا دم کرده گیلاس در یک لیتر آب موجب ضد عفونى کردن و زهرکشى نمودن مجارى ادرارى شده و ادرار بند آمده را باز مى کند .
19 - درمان یبوست و خشکى مزاج با کاسنى
جـهـت درمان یبوست و رفع خشکى مزاج 25 گرم ریشه کاسنى را به تنهایى یا همراه با 15 گـرم بـرگ یـا تـخـم گـل پـنـیـرک ، 15 گـرم گـل یـا تـخـم خـتـمـى مـخـلوط کـرده ، جـوشـانـده و در طول 3 وعده روزانه ، هر وعده یک فنجان آنرا میل نمایید .
20 - نقش کاسنى در درمان اختلالات و امراض کبدى
ودن مواد تلخى که در آن نهفته است گیاه بسیار مفید و گرانبهایى است که کبد را اصلاح ، تصفیه و تقویت مى نماید . و هر چه درصد این مواد تلخ در کاسنى زیادتر باشد براى کـبـد مـفـیـدتـر اسـت . از ایـنـرو مصرف 5 کاسنى به صورت مختلف از جمله سالاد، عرق ، شـربـت ، جـوشانده ، دمکرده و آب گیاه تازه به بیماران کبدى توصیه و تجویز مى شود. 21 - درمان بى اشتهایى با کاسنى
افـرادى کـه از بـى اشـتـهـایـى رنـج مـى برند جهت تحریک اشتهاى خود، 20 گرم تخم کـاسنى رابا 20 گرم رازیانه و 20 گرم صندل سفید مخلوط کرده در ظرفى که محتوى یـک لیـتـر آب اسـت ریـخـتـه و بـه قدرى حرارت دهند تا پخته شود، سپس آنرا در 2 وعده صبح و عصر میل نمایند .
22 - خواص طبى روغن کاسنى
سـنـى بـه پـیـشانى و سر، سردرد ناشى از گرمى و حرارت را برطرف مى کند. ضماد روغـن کـاسـنـى بـه پـوسـت در ناحیه کبد، درد کبد را تسکین داده و در درمان نارساییهایى کبدى موثر است .مالیدن آن به کف دست و پا، سوزش و خشکى آنها را از بین برده و نرمى و لطـافـت خـاصـى بـه آنها مى بخشد . چکاندن روغن کاسنى در بینى گرفتگى و خشکى فـضـاى داخـلى بـیـنـى را بـرطـرف مى کند . مالیدن آن بر پیشانى کودکان ، تب آنها را پایین مى آورد.
طرز تهیه روغن کاسنى : طرز تهیه این روغن ، شبیه طرز تهیه روغن آویشن (صفحه 30 ) است .
23 - فرآورده هاى گیاهى و دارویى کاسنى
از جـمـله گـیـاهـانـى اسـت کـه بـه سـبـب تـاثـیر فراوان آن در درمان بیماریها بخصوص بـیـمـاریـیـهـاى کـبـدى نـزد اکـثـر مـردم شـنـاخـتـه شـده . بـه هـمـیـن دلیـل از ایـن گـیاه به صورت مختلف دارویى جهت درمان بیماریهایى خود استفاده مى کنند به در زیر به چند نمونه از آنها اشاره اى مختصر مى شود .
َََ
الف - عرق کاسنى
مـصـرف روزانـه 3 فـنجان عرق کاسنى (برگها و ریشه گیاه کاسنى تهیه مى شود) 3 وعـده ، تـب را پایین آورده و نقش مهمى در درمان بیمارى یرقان (زردى ) بخصوص در بین نـوزادان و کـودکان بازى مى کند . از عرق کاسنى نیز جهت رفع عطش و استسقاء (تشنگى مفرط ) استفاده مى شود .
ب - شربت برگ کاسنى
بـت بـرگ کـاسـنـى جـهـت رفـع یـبـوسـت و دفـع کـرم و انگل کودکان مورد استفاده قرار مى گیرد . به همین منظور یک فنجان آب برگ کاسنى تر و تازه را گرفته ، 250 گرم شکر تصفیه نشده در آن ریخته ، مدت 5 تا 6 دقیقه روى شـعـله کـوتـاه بـجـوشـانـیـد و روزانـه 2 قـاشـق چـایـخـورى از آنـرا میل کنید .
پ - پماد ریشه کاسنى
اسـنـى جـهـت رفع اگزما جوشهاى پوستى و سوزش کف دست و پا به کار مى رود. براى تـهـیـه آن ، 500 گـرم مـوم عسل را در یک بلورى ریخته و به روش بن مارى (حرارت غیر مـسـتـقیم ) آنرا ذوب کنید، سپس حدود 150 گرم ریشه خرد شده و تازه را که قبلا در کمى آب خیسانده اید به آن اضافه کرده ، 2 عصاره گیاهان در اثر حرارت خارج شود بعد یک کـیـسـه پـارچـه اى نـخـى را داخـل یـک پـارچ قرار داده و بالاى آنرا محکم به دهانه پارچ وصـل کـنـیـد، سـپـس مـخـلوط را بـا فـشـار دادن کـیـسـه پـارچـه اى داخـل پـارچ صـاف کـرده و مـخـلوط را هـنـگـامـى کـه هـنـوز داغ اسـت ، فـورا داخل ظروف پماد بریزید و 2 تا 3 بار در روز، هر بار کمى از آنرا به پوست بمالید .
ت - شربت ریشه و تخم کاسنى
رابـا 30 گـرم تـخم آن درون 750 میلى لیتر آب سرد ریخته ، بجوشانید (به مدت 20 تـا 40 دقـیـقـه ) تـا بـه حدود 500 میلى متر کاهش یابد، بعد آنرا درون یک پارچ صاف کـرده و داخـل قـابـلمـه اى کوچک بریزید، سپس به آن حدود 500 گرم شکر تصفیه نشده اضـافـه کـرده ، خـوب بـه هم بزنید تا کاملا حل شود، بعد قابلمه را روى حرارت قرار داده تـا بـه حـالت شـربـت نـیـمـه غـلیـظـى در آیـد . شـربـت را پـس از سـرد شـدن داخـل ظـرف شـیـشـه اى تـیـره رنـگ ریخته ، در آنرا با چوب پنبه بسته و در مواقع لزوم بکار برید .
ث - سالاد برگ کاسنى
سـالاد تـرکـیـبـى بـرگ کـاسـنـى مـخلوطى از گیاهان ضد نفخ است که براى رفع سوء هاضمه و تحریک صفرا و همچنین به کار انداختن دستگاه گوارش به کار مى رود .
روش تهیه سالاد
را خـرد کـرده و بـا چـنـد ورقـه ریـز خـرد شـده پیاز رازیانه مخلوط کنید، سپس چند برگ بـابـونـه و کـمـى برگ بادرنجبویه روى آن ریخته و در آخر کمى سس ، روغن زیتون و آبلیمو روى سالاد بریزید و میل کنید (مى توانید از تخم کرفس یا کنجد پوست گرفته براى تزیین آن استفاده کنید ) .
ج - چاى طبى کاسنى
گ کـاسـنى ، ابتدا براى گرم شدن قورى ، داخل آن کمى آبى داغ گردانده و خالى کنید، سپس 25 گرم برگ کاسنى خشک یا 75 گرم برگ کاسنى تازه را درون قورى ریخته و روى آن 500 میلى لیتر آب جوش بریزید، قورى را ببندید و 15 دقیقه صبر کنید تا دم بکشد سپس آنرا با استفاده از صافى چاى ، در یک فنجان صاف کنید و 3 بار در روز، هر بـار یـک فـنـجان مصرف کنید .مصرف این چاى جهت تقویت کبد و روشن شدن پوست بسیار مفید است .
چ - ضماد و کمپرس کاسنى
ى جـهـت رفـع نـاراحـتـیـهـاى پـوسـتـى از قـبـیـل سـیـاه زخـم ، دمـل ، ورم و ... بـکـار مـى رود .جـهـت تـهـیـه آن 100 گـرم ریـشـه و گـل کـاسـنـى تازه در یک لیتر آب بمدت 20 الى 40 دقیقه جوشانده ، یک پارچه نرم و نخى را داخل آن گذاشته و بیرون آورده ، آن بفشارید تا آب آن خارج شود، سپس آنرا روى مـحـل صـدمـه دیـده گـذاشـتـه و هـنـگـامـى کـه پـارچـه سـرد یـا خـشـک شـد مـجـددا آنـرا داخل جوشانده بگذارید و عمل مذکور را تکرار کنید .
ح - عصاره کاسنى
صاره گیاه کاسنى ، 100 گرم از برگهاى خشک شده کاسنى را نیمکوب کرده و به مدت 12 ساعت در 600 گرم آب مقطر دم کنید، سپس آنرا بپالانید و تفاله آنرا در 200 گرم آب مقطر دیگر که آنرا حرارت اجاق به جوش آورده اند، ریخته و بگذارید دم بکشد، سپس آب آنـرا صـاف کـرده بـا آب قـبـلى مخلوط کرده و بقدرى بجوشانید تا به قوام آید و از آن روزانه تا 2 مثقال میل کنید .
خ - حمام دارویى کاسنى
تمام اجزاى گیاه کاسنى جهت درمان بیماریهاى پوستى ، آرامش عمومى بدن ، پاک و تمیز کردن مجارى تنفسى و بینى هاى گرفته و نارساییهاى کبدى بسیار مفید است . براى این مـنـظـور، 2 تـا 5 قـطـره اسـانـس معطر روغنى اجزاى گیاه کاسنى را در آب وان حمام گرم ریـخته ، خوب به هم بزنید تا ذرات روغن کاملا پخش شود . سپس بدن خود را در آب وان قرار داده و خوب شستشو و ماساژ دهید .
دـ آب برگ کاسنى
سنى ، 200 گرم برگ کاسنى تازه را شسته و در سبدى بریزید و بگذارید تا آب آن خـارج شـود، سپس آنرا داخل دستگاه سبزى خرد کنى یا دستگاه پرس کوچک بریزید و آب آنـرا بـگـیـریـد و 3 بـار در روز، هـر بـار یـک فـنـجـان از آنـرا میل کنید . مصرف آب کاسنى براى تحلیل ورم لوزه و گلو بسیار مفید است .
ذ - تهیه جوشانده ضد یرقان با کاسنى
ریـشـه کـاسـنـى را بـا 4 مثقال پوست خیار مخلوط کرده در 750 میلى لیتر آب جوشانده ، سـپـس آنـرا صـاف کـرده و در کـمـى شـکـر سـرخ حـل نـمـوده و 5 روز صبح ناشتا و عصر مـیـل کـنـیـد .هـمـچـنـیـن اسـتـفـاده از جـوشـانـده 2 مـثـقـال ریـشـه کـاسـنـى و 2 مـثـقـال ریـشـه گـیـاه تـرشک (حماض ) در 500 میلى لیتر آب در 2 وعده صبح و عصر جهت درمان انواع یرقانها مفید و موثر است .
ر - مرباى ریشه کاسنى
مصرف مداوم و منظم این مربا براى افرادى که از نارسایى کبدى رنج مى برند یا دچار غلظت بالاى خون هستند توصیه مى شود .
مواد لازم
1 کیلو شکر
نصف استکان گلاب
1 قاشق غذاخورى آبلیمو
500 گرم ریشه کاسنى تازه (پوست گرفته )
روش تهیه مربا
را در ظـرفـى ریـخـتـه و 15 دقـیقه بجوشانید زمانى که جوشید آب آنرا دور بریزید و دوبـاره ایـن کـار را انـجام دهید (تا 3 مرتبه ) . سپس آنرا به قطعات کوچکى بریده و در صـافـى بـریـزیـد تـا آب آن خـارج شـود. شـکـر و آب را روى حرارت بگذارید تا کمى بـجـوشـد و بـعد ریشه کاسنى خرد شده را نیز اضافه نمایید . بعد آبلیمو و گلاب را بیافزایید .وقتى که به قوام آمد و غلیظ شد، مربا آماده است .
ز - روغن استخراج سرد برگ کاسنى
از ایـن روغـن جـهـت تـسـکـیـن سـردردهـاى گـرم مـزاج ، رفـع خـشکى بینى و گریپ ، درمان آبریزش بینى ، تهیه پمادهاى ضد سوزش کف دست و پا استفاده مى شود .
ترکیبات
5 /1 مشت برگ و ریشه کاسنى تازه
نیم مشت کنگر (اختیارى )
1 لیتر روغن زیتون
روش تهیه روغن
طرز تهیه این روغن شبیه طرز تهیه روغن استخراج سرد آویشن (صفحه 35 ) است .
س - روغن ماساژ اجزاى گیاه کاسنى
رفع التهاب و خارش پوست ، تحلیل ورمهاى گرم پوستى ، لطیف و شاداب کردن پوست هاى خشک و تحلیل ورم ملتحمه چشم از مصارف عمده روغن ماساژ کاسنى است .
ترکیبات
یک دوم قاشق چایخورى اسانس معطر روغنى برگ کاسنى
یک دوم قاشق چایخورى اسانس معطر روغنى ریشه کاسنى
2 قاشق غذاخورى روغن بادام شیرین
روش تهیه روغن
طرز تهیه این روغن شبیه طرز تهیه روغن ماساژ آویشن (صفحه 36 ) است .
ش - چهار تخمه مقوى کبد کاسنى
ترکیبات
25 گرم تخم کاسنى
20 گرم تخم شربتى
20 گرم تخم خرفه
مقدارى شکر
20 گرم تخم خیار (خرد شده )
روش تهیه چهار تخمه
گـیـاهـان فـوق را مـخـلوط کـرده ، هـر روز در دو نـوبـت صـبح و عصر، هر نوبت یک قاشق مـربـاخـورى از آنـرا در یـک اسـتـکان آب تازه جوش به مدت 5 دقیقه دم کرده ، لعاب آنرا صاف نموده ، با کمى شکر شیرین نموده و میل کنید .
ص - نوشیدنى مقوى کبد کاسنى
ترکیبات
1 فنجان آب پرتقال
نصف فنجان سیب یا آناناس (خرد شده )
کمى شکر
1 عدد هلوى رسیده
4 تکه یخ (خرد شده )
روش تهیه نوشیدنى
تـمام مواد به غیر از یخ را در مخلوط کن ریخته و چند دقیقه بزنید تا خوب مخلوط شوند. سـپس یخ را اضافه نموده و پس از چند دقیقه گذاشتن ، آنرا در لیوانهاى بلند ریخته و صرف کنید .
ض - تنطور کاسنى
از تـنـطـور کـاسـنـى جـهـت تـهـیـه انـواع لوسـیـونـهـاى مـقـوى کـبـد (استعمال خارجى )، و لوسیونهاى ضد خارش و سوزش پوست استفاده دارویى مى شود .
ترکیبات
200 گرم ریشه کاسنى خشک یا 600 گرم ریشه و برگ کاسنى تازه
250 میلى لیتر الکل
750 میلى لیتر آب
روش تهیه تنطور
روش تهیه این نوع تنطور شبیه روش تهیه تنطور آویشن (صفحه 33 ) است .
ط - کمپوت ریشه کاسنى
ترکیبات
900 گرم ریشه کاسنى تازه (پوست گرفته )
300 گرم شکر
3 لیوان آب
1 قاشق سوپخورى آبلیمو
200 گرم کنگر تازه و تیغ گرفته (اختیارى )
روش تهیه کمپوت
ا شـسـتـه و بـه قـطـعـات کـوچـکـى بـبرید و در آب سرد قرار دهید تا خوب خیس بخورد . آبـلیـمـو را بـه آن اضـافـه کـرده و شـکر و آب را بجوشانید و به آن اضافه نمایید و آنـقـدر بـجـوشـانید تا ریشه کاسنى و کنگر پخته و ملایم شوند . سپس آنها را در ظرف مـخـصـوص ریـخته و کمى از شربت ساده را روى آن بریزید تا روى آنها را بپوشاند و بکار برید .
ظ - پالوده عرق کاسنى
طـبـیـعت خنک و ضد عطش گیاه کاسنى سبب شده از آن در تهیه پالوده هاى خنک و رفع کننده عطش استفاده شود .
مواد لازم
400 گرم شکر
1 لیوان عرق کاسنى
کمى گلاب
20 گرم تخم شربتى
400 گرم نشاسته
5 /2 کیلو آب
روش تهیه پالوده
مـخـلوط کـرده و آنـقـدر حـرارت دهـیـد تـا بـه قـوام آیـد، سـپـس نـشـاسـتـه را در آب سـرد حـل کـرده و روى حـرارت بـگـذاریـد تـا جـوش بـیـاید و آنقدر هم بزنید تا غلیظ و پخته شود.بعد آنرا در سینى پهن کرده و پس از سرد شدن آنرا با توجه به صورت نوارهاى بـاریـکـى ببرید. این نوارها را داخل کاسه کوچک بریزید . کمى شربت ساده را که قبلا تـهـیـه کـرده اید به آن اضافه کنید و در پایان با افزودن لعاب تخم اسفرزه و گلاب میل کنید .
ع - خورش طبى کاسنى
مواد لازم
750 گرم ریشه کاسنى تازه (پوست گرفته )
250 گرم کنگر تازه
500 گرم گوشت
100 گرم پیاز
200 گرم روغن
مقدارى زعفران
2 استکان آبغوره
1 استکان آبلیمو
روش تهیه خورش
و بـا آب سـرد بـار کـنید . ریشه کاسنى و کنگر را شسته و در سبد بریزید تا آب آنها برود . بعد آنها به تکه هاى کوچک 3 سانتى مترى ببرید . پیاز را سرخ نموده و کنگر و ریـشـه کاسنى آماده را سرخ کنید . پیاز، کنگر و ریشه کاسنى را در آبگوشت ریخته ، بـا هـم بـجوشانید و همین که پخته شد آبغوره به اندازه اى که مى خواهید در آن ریخته ، نـمـک و زعـفـران سـایـیـده شـده را در کـمـى آبـلیـمـو حل کرده ، به آن اضافه کنید .وقتى که به روغن نشست ، خورش آماده است