خواص گیاهان دارویی
گیاهان دارویی گیاهانی هستند که یک یا برخی از اندام های آن ها حاوی ماده ی موثره است. این ماده که کمتر از یک درصد وزن خشک گیاه را تشکیل می دهد، دارای خواص دارویی موثر بر موجودات زنده است. همچنین کاشت، داشت و برداشت این گیاهان به منظور استفاده از ماده ی موثره ی آن ها انجام می گیرد.
در ادامه شما را با خواص چند گیاه دارویی آشنا می کنیم. ولی به خاطر داشته باشید که در مصرف گیاهان دارویی نیز نباید زیاده روی کنید.
باباآدم ؛ درمان کننده بیماری های پوستی
محمد صالحی سورمقی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره ی این گیاه می گوید: باباآدم یکی از گیاهان دارویی است که از ریشه آن برای درمان بیماری های پوستی استفاده می شود که مصرف آن به شکل موضعی یا خوراکی است. ریشه ی باباآدم، ضد میکروب، ضد تومور، ضد تب، ادرارآور، کاهش دهنده ی قند خون و معرق است.
از گیاه باباآدم فرآورده های ضدشوره، تقویت موی سر، تمیز کننده های پوست و مواد آرایشی - بهداشتی تهیه می شود.
در ایران از این گیاه محصول صنعتی ساخته نشده است و به شکل سنتی تهیه می شود.
بادرنجبویه؛ مفید برای اعصاب
گیاه بادرنجبویه سال ها است که توسط پزشکان مشرق زمین، برای درمان مشکلات خلقی استفاده می شود؛ همچنین مصرف آن جهت سردرد با منشاء عصبی، ضعف حافظه و خستگی روحی مفید است.
دکتر علی زرگری در خصوص فواید این گیاه می گوید: "وارنگ بو" یا "بادرنجبویه" در طب عوام برای مصارفی از قبیل رفع دل پیچه ی ناشی از نفخ و تقویت معده به کار می رود و از مصارف اصلی و ویژگی های خاص آن، آرام کردن اعصاب و تقویت قلب است.
این گیاه به اشکال مختلفی از قبیل اسانس، عصاره ی روغنی، روغن، پماد، کمپرس و دم کرده استفاده می شود. اسانس این گیاه در آرام کردن درد معده با منشاء عصبی، احساس چنگ زدگی در معده، تپش قلب، سردردهای یک طرفه، سرگیجه، عصبانیت، بی خوابی، استفراغ های دوران بارداری، کم خونی دختران جوان، درد عصبی دندان و رفع تندخویی در دختران جوان و زنان بسیار مو ثر است.
برگ این گیاه، بهترین دارو برای کسی است که هنگام نگرانی و اضطراب ناراحتی معده پیدا می کند.
دم کرده ی آن نیز جهت تهوع، مراحل اول سرماخوردگی، خستگی عصبی و افسردگی مفید است.
گفتنی است کمپرس، پماد و روغن حاصل از این گیاه جهت دفع حشرات و درمان زخم نیش آن ها و رفع تنش عصبی، از زمان ابن سینا تجویز شده است.
برگ زیتون؛ کاهش دهنده فشار خون
اثر کاهش دهندگی پُرفشاری خون در برگ زیتون و ماده ی اصلی آن در حیوانات آزمایشگاهی، کاملا به اثبات رسیده است. آزمایش های دیگری بر روی حیوانات نشان می دهد که قند خون را نیز کاهش می دهد.
از دیگر خواص برگ زیتون، اثرات ضد اسپاسم، آنتی اکسیدان، ضد میکروب، ضد ویروس تبخال، ضد قارچ، ضد آریتمی و گشاد کننده ی رگ های قلب می باشند.
همچنین خاصیت گشاد کنندگی رگ های آن در حیوانات آزمایشگاهی نیز به اثبات رسیده است.
برگ های جوان و مُسن، از نظر ترکیبات و خواص دارویی با هم مقایسه شده و تفاوتی بین آن ها وجود ندارد.
عوارض جانبی: تا کنون آثاری سمی، از برگ زیتون گزارش نشده است. با این حال گاهی ممکن است باعث دردهای معدی گردد. مصرف آن در افراد دارای دیابت ممکن است با کاهش قند خون صورت گیرد.
طریقه و مقدار مصرف: بر روی 7 تا 8 گرم خرد شده ی برگ، یک استکان آب ریخته و مدت 5 تا 10 دقیقه می جوشانیم؛ سپس صاف کرده و پس از سرد شدن میل می کنیم. این مقدار را می توان 3 یا 4 بار در روز تکرار کرد.
بومادران؛ بهبود دهنده سرماخوردگی
گیاه دارویی بومادران کاربردهای درمانی مختلفی دارد که از جمله خواص آن، در درمان سرماخوردگی مشاهده می شود.
دکتر شمسعلی رضا زاده، رییس پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی درباره ی این گیاه می گوید: سرشاخه های گلدار گیاه بومادران دارای ویژگی هایی همچون قابض بودن، معرق و ضد اسپاسم است و در درمان سرماخوردگی موثر است.
این گیاه همچنین به طور سنتی در درمان کولیک، هیستری، صرع، روماتیسم و پیشگیری از پیری زودرس پوست مفید است.
این گیاه بر فعالیت تنفسی نوتروفیل های انسان اثر مهاری دارد که توجیه کننده ی خاصیت ضد التهابی آن است. اثر ضد التهابی این گیاه با داروی ایندومتاسین قابل مقایسه است.
همچنین بومادران از زخم معده ی ناشی از ایندومتاسین و اتانل در موش صحرایی پیشگیری می کند و باعث التیام زخم معده ناشی از اسید استیک در موش صحرایی شده است.
برگ گردو؛ ضد اسهال و مفید برای پوست
برگ گردو حاوی حدود 10 درصد تانن بوده و به همین دلیل دارای مزه ی گس و مایل به تلخ است. مواد مهم دیگر آن، ژوگلون و هیدروژوگلون هستند. ژوگلون، جسم ناپایداری است و به سرعت پلیمریزه شده و به رنگ قهوه ای و سیاه تبدیل می شود. ژوگلون بیشتر در برگ و پوست گردوی تازه وجود دارد و به تدریج از مقدار آن کم می شود و در برگ کهنه، میزان آن بسیار پایین است.
علت سیاه شدن دست در تماس با پوست و برگ گردوی تازه، ژوگلون و تغییرات شیمیایی مذکور است.
اثرات مهم:
پوست گردو دارای خاصیت قابض بوده و به دو صورت خارجی و داخلی(خوراکی) مصرف می شود. مصرف خارجی آن، به صورت دم کرده، پماد، ضماد و یا مرهم می باشد که دارای خاصیت التیام زخم، تسکین اگزما و عفونت های چرکی پوست است.
مصرف خوراکی آن، دارای خاصیت ضد اسهال می باشد.
اسانس برگ و ماده ی ژوگلون، دارای خاصیت ضد قارچ هستند.
در طب عوام، از برگ گردو به عنوان ضد کرم و تصفیه کننده ی خون استفاده می کنند.
یکی دیگر از خواص برگ گردو، کاهش قند خون به مقدار کم است.
طریقه و میزان مصرف:
تهیه دم کرده: بر روی حدود 2 گرم برگ خرد شده، یک لیوان آب سرد ریخته و تا حد جوش می رسانیم؛ سپس 5 تا 10 دقیقه بدون جوشیدن صبر می کنیم و محلول را صاف می کنیم و صاف شده را میل می کنیم. این مقدار مصرف می تواند تا سه بار در روز تکرار گردد. این جوشانده خوراکی می تواند به عنوان ضد اسهال و یا به طور موضعی برای تسکین مشکلات پوست نیز مصرف شود.
خاصیت دیگر برگ گردو، کاهش قند خون است که برای این منظور، می توان از جوشانده، 3 تا 7 گرم در روز(بهتر است در دو نوبت تقسیم شود) به طور خوراکی استفاده کرد.
برای تهیه ی محلول برای شست و شوی پوست: بر روی 5 گرم برگ خرد شده ی گردو، 200 میلی لیتر آب ریخته و برای مدت 5 دقیقه، جوشانده شود، سپس محلول را صاف نموده و پس از سرد شدن به طور موضعی مصرف می کنیم.
مهم ترین اثرات گزارش شده پوست و برگ گردو:
ضد درد، ضد کرم، ضد چسبندگی پلاکت ها، ضد میکروب، ضد سرطان، ضدسم، ضد ویروس تبخال، ضدورم، ضد اکسیدان، ضد رادیکال های آزاد، ضد عفونی کننده، ضد تومور، ضد ویروس، افزایش دهنده ی قوای جنسی، قابض، ضد کاندیدیا، هضم کننده، ادرار آور، ضد قارچ، به عنوان رنگ مو، بند آورنده ی خون ریزی، علف کش و حشره کش.
گلپر و خواص دارویی آن
گلپر گیاهی است معطر که می توان از تمام بخش های آن در صنعت غذا و دارو استفاده کرد.
گلپر گیاهی گلدار، علفی و چند ساله از تیره چتریان است.
نام علمی این گیاه Heracleum persicum است.
این گیاه بومی ایران بوده و در نواحی نمناک کوهستانی ایران و حاشیه های آن می روید.
همه ی گونه های این گیاه معطر هستند و برخی گونه ها در آشپزی ایرانی به عنوان ادویه و برخی دیگر در صنعت داروسازی کاربرد دارند.
دانه های گلپر بسیار نازک بوده و دارای طعم تند و معطر است.
پودر دانه های این گیاه بیشترین کاربرد را برای مواد غذایی دارد، به عنوان مثال پودر گلپر را می توان روی باقلای پخته، عدس و دیگر حبوبات، سیب زمینی پخته و انواع سوپ ها و خورش ها و همچنین روی انار دانه شده پاشید.
ترکیبات گلپر
گلپر دارای مس بوده و از نظر ترکیبات شیمیایی به خصوص در دانه های آن، اسانس روغنی فراری وجود دارد که از گرد آن برای معطر ساختن بعضی غذاها استفاده می شود. مهم ترین روغن فرار موجود در گلپر، آنتول(anethole) نام دارد.
موارد استفاده از آنتول به شرح زیر است:
1- به عنوان طعم دهنده در صنایع غذایی و دارویی؛ از جمله در صنایع قنادی و شیرینی پزی، در محلول های دهان شویه، در خمیر دندان و یا گرده های مورد استفاده در دندانپزشکی، در آشامیدنی های غیرالکلی و فرآورده های دارویی دیگر.
2- به عنوان معطر کننده در صابون و خمیر دندان
3- به عنوان عامل حساس کننده در بی رنگ کردن فیلم های عکاسی
4- به عنوان عامل جذب کننده مواد در مشاهدات میکروسکوپی
5- به عنوان عامل ضد نفخ در مصارف دارویی
6- استفاده از آنتول در سنتز آلدئید
7- تهیه دی هیدرو آنتول به طریقه نیمه سنتزی
8- تهیه پارامتوکسی هیدرو تروپیک آلدئید
خواص دارویی این گیاه:
* اسانس گلپر به عنوان آنتی اکسیدان در کاهش خطرات قلبی عروقی و کاهش مقادیر لیپوپروتیئن های سرم نقش دارد.
* مقوی معده و سایر اندام های گوارش است.
* ضد نفخ است.
* ترشحات معده را زیاد کرده و سموم بدن را دفع می کند.
* ضد عفونی کننده و میکروب کش قوی است.
* باعث ازدیاد شیر مادر است.
* خوردن کم آن باعث شادی و نشاط می شود.
* برای هضم غذا موثر است.
* برای کمردردهای ناشی از رطوبت مفید است و می توان آن را همراه با غذا میل کرد.
* قطع کننده ی بلغم و دفع کننده ی باد و نفخ شکم است.
* بهترین دارو برای معالجه ی هیستری است.
* دم کرده ی ریشه ی آن برای رفع ناراحتی های عصبی مفید است.
* برای تقویت حافظه کاربرد دارد.
* ضماد گلپر با موم و روغن جهت تسکین سیاتیک مفید است.
* ضماد گلپر با روغن زیتون برای از بین بردن سیاهى زیر چشم و مالیدن پخته ی آن با سرکه و پوست انار جهت بواسیر نافع است.
* پاشیدن گرد گلپر روى زخم هاى خوره اى و جذام سودمند می باشد.
توجه:
* مصرف زیاد گلپر سبب سقط جنین می شود، از این رو خانم های باردار در خوردن زیاد آن مجاز نیستند.
* با وجود تمام خواص مثبت گلپر نباید از گرد گلپر به مقادیر زیاد استفاده کرد چون ایجاد تپش قلب می کند.
مقدار مجاز مصرف پودر دانه گلپر، 4 گرم در روز است.
خواص پونه
پونه از خانواده نعناع است و ترکیب اصلی موجود در این گیاه، اسانس روغنی فرار یا روغن منتول است.به علاوه در اعضاى این گیاه مقدارى تانن، مواد رزینى و قند نیز وجود دارد و حاوی مقدار زیادی ویتامین است.
گیاه پونه در فصل گرما می روید، اما سایه روشن را بهتر می تواند تحمل کند.
این گیاه در خاک های مرطوب و غنی از مواد آلی مانند کود برگ به خوبی رشد می کند.
با گیاه پونه می توان یک دم کرده ی گیاهی فوق العاده تهیه نمود. برای تهیه ی یک فنجان دم کرده ی این گیاه، یک قاشق غذاخوری سرخالی از برگ یا گل پونه ی تازه و یا یک قاشق چای خوری برگ پونه خشک شده را در چای صاف کن درون یک لیوان ریخته و یک فنجان آب در حال جوش را روی آن بریزید. اجازه دهید مدت 10 دقیقه دم بکشد و رنگ چای در بیاید. اگر دوست داشتید می توانید آن را کمی شیرین کنید.
برگ ها و گل های پونه و همچنین ساقه های آن می توانند جایگزین مناسبی برای بسیاری از آنتی بیوتیک ها باشند. این گیاه همچنین بادشکن، معرق، مدر و محرک نیز می باشد.
از دم کردهی این گیاه برای درمان سرماخوردگی، زکام، سردردها، مشکلات گوارشی، کم کردن تب خفیف، تسکین گلودرد و برای بهبود نفخ شکم، حالت تهوع، دردهای قاعدگی و بی خوابی استفاده می شود.
پونه را به عنوان تحریک کننده تولید صفرا نیز می شناسند.
تزریق عصاره ی پونه به موش های آزمایشگاهی نشان داد که این گیاه دارای خواص آرام بخشی خوبی است.
عصاره ی پونه دارای خاصیت تسکین دهنده ی درد نیز می باشد.
در محیط آزمایشگاه دیده شد که عصاره ی پونه در مقابل ویروس تب خال، ویروس آنفلوآنزا، بیماری نیوکاسل و ویروسهای مختلف دیگر فعال است.
پونه برای مقابله با بیماریهای زیر سودمند است:
- حالت تهوع و استفراغ
- مشکلات و ناراحتی های گوارشی به طوری که از ترش کردن معده جلوگیری می کند و برای هضم غذا و برطرف کردن سکسکه مفید است.
- سرماخوردگی، آنفلوآنزا، آسم
- سرفه و سیاه سرفه
- گرفتگی بینی
- با توجه به خواص ضدمیکروبی که در عصاره و اسانس پونه وجود دارد، می توان از این فرآوردهها به عنوان جایگزین طبیعی برای آنتی بیوتیک ها استفاده کرد.
دم کرده ی پونه از ترکیب یک لیوان آب جوش با 2 گرم برگ خشک شده ی پونه که به مدت 5 تا 10 دقیقه دم کشیده و صاف شده حاصل می شود.
این دم کرده به طور معمول 2 تا 3 فنجان در روز استفاده می شود و محدودیتی در طول درمان وجود ندارد.
گیاهان مفید در سرماخوردگی و آنفلوانزا
دکتر محمد حسین صالحی سورمقی، دکترای تخصصی فارماکوگنوزی در خصوص گیاهانی که برای تسکین، کاهش و یا درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا مفید هستند، می گوید:
زنجفیل یا زنجبیل قسمت زیرزمینی(ریزوم) گیاهی با نام علمی Zingiber officinalis و با نام عمومی Ginger است که از زمان باستان به عنوان دارو و غذا مورد استفاده بوده است.
زنجفیل دارای طبیعت بسیار گرم بوده و به عنوان فرآورده ای گیاهی، محرک و معرق می باشد.
این خواص به همراه اثرات خوب ضد میکروب و ضد درد آن، باعث شده که در تسکین و درمان سرماخوردگی بسیار مفید باشد.
زنجفیل دارای خواص دیگری از جمله ضد تهوع و استفراغ در موارد حاملگی، ماشینی شدن و شیمی درمانی است و دارای اثر کاهش تورم مفاصل در آرتروز و دردهای دست، پا، کمر و گردن می باشد.
زنجفیل هم چنین دارای خاصیت ضد آلزایمر و کاهش غلظت خون است. این خواص باعث شده اند تا صنایع داروسازی زیادی فرآورده های متنوعی از آن را به بازار عرضه کنند.
جدیدا قطره ای از زنجفیل به نام آرومین(Arheumin) در ایران تولید شده که در آینده نزدیک در داروخانه ها توزیع می گردد و بدون نسخه در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد.
نعناع نیز گیاهی خوراکی و دارویی با نام علمی Menttha piperita است که در ایران به نام نعناع فلفلی مشهور است. این گونه نعناع در جهان به نام(mint) و یا(Pepper mint) نامیده می شود.
اسانس نعناع دارای خاصیت ضد میکروب قوی، ضد درد، ضد احتقان(گرفتگی بینی)، هضم کننده ی غذا، آرام بخش، ضد تهوع، ضد نفخ و اسپاسم می باشد.
از نعناع دو نوع فرآورده در بازار دنیا وجود دارد؛ نوعی که به صورت خوراکی مصرف می شود و دارای خاصیت ضد نفخ، درد و اسپاسم است و دوم، فرآورده های موضعی که به صورت لوسیون های پوستی و تنفسی می باشند.
از فرآورده های موضعی موجود در بازار قطره منتول(Menthol) می باشد که در داروخانه ها، بدون نسخه عرضه می شود و برای عوارض سرماخوردگی بسیار اثربخش است.
موارد استفاده ی منتول که از اسانس نعناع تهیه شده است در سردرد، دردهای اسکلتی، سرفه، گرفتگی بینی، کوفتگی و دردهای حاصل از سرماخوردگی و تنگی نفس حاصل از آسم و یا حساسیت ها می باشد.
این محصول می تواند به شکل بخور برای فضاهای بسته با دستگاه بخور و یا بدون وجود دستگاه مورد استفاده قرار گیرد که در این حالت گذشته از ضدعفونی کردن محیط، برای برطرف نمودن عوارض سرماخوردگی در محیط های جمعی بسیار مفید است.
وی ادامه داد:
آویشن گیاهی با نام علمی Thymus vulgaris می باشد که در جهان به نام Thyme مشهور است. این گونه گیاه در ایران به نام آویشن باغی مشهور است.
آویشن به علت وجود اسانس، حاوی ترکیبات فنلی با خاصیت بسیار قوی ضد میکروب به خصوص میکروب های تنفسی می باشد.
آویشن از قدیم به عنوان دارویی برای تسکین و درمان علایم و عوارض سرماخوردگی مصرف می شده و در سال های اخیر به شکل شربت آویش مصرف می شود.
از طرفی، عسل دارای خاصیت ضد سرفه و خلط آور خوبی بوده و برای رفع گرفتگی صدا بسیار مفید است. تحقیقات نشان داده اند که مخلوط آویشن و عسل، اثرات یکدیگر را تقویت می کنند و به همین دلیل جدیداً شربتی از مخلوط این دو در ایران تولید شده و به نام هانی تیم (honeythyme) نامگذاری شده است. این شربت دارای خاصیت خلط آور، ضد سرفه و رفع گرفتگی صدا می باشد. توزیع این شربت از آینده نزدیک در داروخانه ها شروع خواهد شد.
دکتر صالحی افزود:
شلغم گیاهی است با نام علمی Brassica napus و نام عمومی turnip از خانواده شب بو. قسمت مورد استفاده ی شلغم، ریشه ی متورم آن است که در ایران به نام شلغم مشهور می باشد.
این گیاه دارای واریته های مختلف است که واریته Esculentha از آن، خوراکی می باشد.
شلغم دارای خواص فراوانی از جمله مُدر بودن، حل کننده ی بعضی سنگ های ادراری، ضد التهاب مثانه و ضد نقرس می باشد.
بعضی از گیاهان خانواده ی شب بو و از جمله شلغم دارای ترکیبات گوگردی هستند و به همین دلیل دارای خاصیت ضد میکروب و ویروس می باشند، لذا پختن شلغم در مناطق سربسته باعث تبخیر مواد گوگردی آن و در نتیجه کاهش میکروارگانیزم های سرماخوردگی و آنفلوانزا می شود.
ضمن این که مصرف خوراکی آن در زمستان می تواند در جلوگیری و درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا موثر باشد.
همچنین می توان از شلغم محصولی تهیه نمود که به عنوان ضد سرفه و خلط آور مفید باشد برای این کار شلغم را رنده می کنند و با هم وزنش عسل، در ظرفی ریخته و می پزند. از این مخلوط می توان روزی چندین نوبت و هر نوبت یک قاشق غذاخوری مصرف نمود. این مخلوط برای کودکان نیز مفید می باشد.
11گیاه پایین آورنده قند خون
سیر از سبزی هایی است که تاریخی بسیار کهن دارد. این گیاه حداقل 3 هزار سال در طب چین کاربرد داشته است.
پیاز نیز یکی از قدیمی ترین گیاهان زراعی است که از هزاران سال قبل به عنوان طعم دهنده غذاها و همچنین دارو از آن استفاده می شود. ترکیبات فعال گوگردی مانند آلیل پروپیل دی سولفید موجود در پیاز و اکسیدآلیل دی سولفید موجود در سیر نقش اصلی را در کاهش قندخون دارند.
پیاز و سیر باعث افزایش میزان انسولین در خون می شوند. هر چقدر مصرف این مواد بیشتر باشد، قند خون بیشتر کاهش می یابد. مصرف قرص های سیر به میزان 2400 میلی گرم در روز به مدت 3 ماه، قند خون را مختصرا کاهش می دهد.
2- خیار تلخ
این میوه شبیه کدوی زگیل دار است و در نواحی گرمسیر مانند آمازون، آفریقای شرقی و آسیا رشد می کند و در آمریکای جنوبی به عنوان غذا و دارو کشت می شود. میوه تازه آن به رنگ سبز است که با رسیدن به رنگ نارنجی- زرد تبدیل می شود.
تمام قسمت های این میوه بسیار تلخ است. میوه خیار تلخ حاوی ماده ای شبیه انسولین است و مصرف روزانه حدود 60 گرم شیره این گیاه به کاهش مختصر قندخون منجر می شود.
3- شنبلیله
این گیاه بومی ایران است و در بیشتر نواحی ایران می روید و به عنوان سبزی خوراکی کاشته شده و مصرف می شود.
تجویز 15 تا 50 گرم پودر دانه شنبلیله خیسانده در آب موجب کاهش قندخون ناشتا و بعد از غذا می شود. پودر دانه شنبلیله علاوه بر کاهش مختصر قندخون باعث کاهش چربی های خون نیز می شود.
4- سیاه گیله
در ایران تنها یک گونه از قره قات وجود دارد که آن هم در جنگل های تالش و نواحی مرطوب رشد می کند که در زبان محلی به آن سیاه گیله می گویند. میوه آن را می توان هم به صورت تازه و هم خشک شده مصرف کرد یا در تهیه انواع مرباها و دسرها به کار برد. برگ های این گیاه در طب سنتی در درمان بیماری دیابت استفاده می شود.
اثر ضددیابت یک بار مصرف عصاره این گیاه که اثری مشابه انسولین دارد، تا چند هفته در بدن باقی می ماند. به علاوه این گیاه دارویی در پیشگیری از عوارض بلندمدت دیابت مانند عوارض قلبی- عروقی، عصبی، کلیوی و چشمی تا حدی موثر است. عصاره آن به مقدار80 تا 160 میلی گرم 3 بار در روز برای بیماران مبتلا به دیابت توصیه می شود.
5- خار مریم
خار مریم اصالتا بومی منطقه مدیترانه است. این گیاه امروزه در سراسر نقاط دنیا از اروپا تا آسیا و از آفریقا تا آمریکای شمالی گسترده شده است. این گیاه دارویی موجب افزایش حساسیت سلول ها به انسولین و کاهش قندخون می شود. ماده موثر آن سیلی مارین نام دارد که تجویز آن به مقدار 200 میلی گرم 3 بار در روز موجب کاهش مختصر قندخون ناشتا و هموگلوبین HbA1C و چربی های خون می شود.
6- هندوانه ابوجهل
هندوانه ابوجهل یا خربزه روباه یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده خیارها و کدوها است. این گیاه بومی ایران بوده و در نواحی جنوبی کشور و مناطقی مانند جنوب استان خراسان یافت می شود. میوه این گیاه دارای گلوکوزید قابل تبلوری با طعم بسیارتلخ به نام کولوسنتین است. این گلوکوزید که به حالت متبلور و خالص به رنگ زرد است، در آب به نسبت 20 درصد حل می شود و اگر هیدرولیز شود، گلوکز و ماده ای به نام کولوسنتتین می دهد.
در طب سنتی بسیاری از کشورها از جمله ایران تجویز میوه این گیاه جهت کاهش قند خون متداول است. میوه این گیاه بسیار سمی است و مصرف مقدار زیاد آن باعث اسهال خونی و درنهایت مرگ می شود.
تجویز مقدار 100 میلی گرم 3 بار در روز ماده موثر هندوانه ابوجهل به مدت 2 ماه در بیماران دیابتی نوع دوم، موجب کاهش مختصر میزان هموگلوبین HbA1C و قندخون ناشتا می شود. تجویز این مقدار به مدت 2 ماه در این بیماران بدون هیچ گونه عوارض جانبی گوارشی، کبدی و کلیوی است.
7- پسیلیوم
پسیلیوم یا اسفرزه، گیاهی از خانواده پلانتاجیناسه آ و یک داروی ملین گیاهی است که از طریق جذب آب باعث حجیم شدن محتویات روده شده و با افزایش حرکات دودی شکل باعث تخلیه مدفوع می شود. مصرف پودر پسیلیوم به مقدار 10 گرم در روز و به مدت 8 هفته هموگلوبین HbA1C را مختصرا کاهش می دهد.
8- عدس الملک
این گیاه بومی ایران است و در طب سنتی جهت کاهش قندخون بیماران دیابتی تجویز می شود. با این حال مصرف روزانه پودر بذر گیاه به مقدار 1500 میلی گرم در روز به مدت 2 ماه اثر مفیدی بر قندخون نشان نداده است و فعلا اطلاعات علمی کافی در مورد اثرات این گیاه در دسترس نیست.
9- چای سبز
بسیاری از خواص چای سبز مربوط به ماده ای به نام کاتچین است که فعالیت آنتی اکسیدانی آن بسیار بالا است. مصرف روزانه 5/1 گرم پودر چای سبز خشک موجب کاهش مختصر قندخون در بیماران دیابتی می شود. مقدار توصیه شده برای بیماران دیابتی مصرف 2 فنجان چای دم کرده در روز است.
10- دم کرده گزنه
ساقه این گیاه را پرزها و تارهای مخروطی شکل پوشانده است که در صورت لمس کردن ساقه به دست می چسبد و پوست را می گزد و تولید خارش و سوزش می کند و شاید به همین دلیل آن را گزنه نامیده اند. تخم آن نرم، ریز و تیره رنگ و مانند تخم کتان است. قسمت مورد استفاده این گیاه برگ های تازه، ریشه، شیره و دانه آن است.
گزنه در طب سنتی ایران به عنوان یک داروی کاهنده گلوکز خون معرفی شده است. عصاره برگ گزنه می تواند یک نقش حفاظتی در برابر افزایش میزان قندخون و تخریب سلول های پانکراس داشته باشد.
11 - کلپوره همدانی، مریم نخودی همدانی
حرف آخر
در مجموع، مصرف گیاهان دارویی توسط بیماران دیابتی تحت هیچ شرایطی نباید بدون نظر تیم پزشکی انجام شود. این گیاهان دارویی نباید جایگزین داروهای ضددیابت یا انسولین در بیماران دیابتی شود چرا که اولا اثر این گیاهان بر کاهش قندخون خفیف است و ثانیا از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و ثالثا ممکن است با دیگر داروهای مورد استفاده بیماران تداخل داشته باشند. همچنین عوارض و اثرات مصرف طولانی مدت این گیاهان ناشناخته است. در حال حاضرهیچ گونه توصیه ای علمی در ارتباط با مصرف آن ها وجود ندارد.
گیاهان دارویی مفید برای اعصاب
بنگ دانه - بید- پونه- تاتوره- تاجریزی سیاه- خشخاش- چای کوهی- شاهدانه – زرشک- گل مغربی- گریپ فروت- مارچوبه- کاسنی- گل محمدی- قهوه- نسترن- اسطوخودوس – بابونه – بادرنجبویه – بهارنارنج - جوی دوسر - جین سینگ – جینکو – چای – رازک – ریحان – زردچوبه – زعفران - سنبل الطیب - علف چای – کرفس - گل رنگ - گل ساعتی - گل گاو زبان - نعنا فلفلی - نعنا قمی.
در متن پایین تعدادی از گیاهان دارویی مفید برای بهبود و رفع برخی ناراحتی های اعصاب را بیان می کنیم که تعدادی با هم و تعدادی به تنهایی استفاده می شوند.
این نکته ی خیلی مهم را باید متذکر شویم که بیان موارد استفاده ی این گیاهان دارویی، تنها بر اساس وظیفه اطلاع رسانی سایت می باشد و به هیچ عنوان به معنای تجویز یا تکذیب مورد درمانی ذکر شده نمی باشد.
آرامش اعصاب
1- یک قسمت گل بابونه ، یک قسمت گیاه اسطو خودوس ، یک قسمت برگ نعناع ، دو قسمت ریشه سنبل الطیب ، سه قسمت میوه رازیانه و سه قسمت گل و برگ پاخری را بکوبید (منظور از قسمت، نسبت مواد به هم می باشد) و با هم مخلوط کنید. یک قاشق غذا خوری از این مخلوط را در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت 20 دقیقه بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی دو بار، هر بار یک فنجان صبح و شب میل کنید.
2- ریشه سنبل الطیب ، برگ نعناع و گیاه اسطوخودوس ( از هر کدام سه قسمت) را بکوبید و با هم مخلوط کنید. یک قاشق غذا خوری از این مخلوط را در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی دو بار، صبح و شب میل کنید.
3- ریشه سنبل الطیب، گل رازک، گیاه اسطوخودوس، گیاه فرنجمشک، گل بابونه و میوه انیسون ( از هر کدام یک قسمت) را بکوبید و با هم مخلوط کنید. یک قاشق غذا خوری از این مخلوط را در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی دو بار، صبح و شب میل کنید.
4- 20 گرم بادرنجبویه و 20 گرم علف چای و 5 گرم رازک را بکوبید و با هم مخلوط کنید. یک قاشق غذا خوری از این مخلوط را در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت 20 دقیقه بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی دو بار، صبح و شب میل کنید.
5- 2 تا 4 گرم علف چای (هوفاریقون) را بکوبید. سپس در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی سه بار، هر بار یک فنجان، یک ساعت بعد از غذا میل کنید.
6- 5 تا 10 گرم گلبرگ شقایق را بکوبید. سپس در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی سه بار، هر بار یک فنجان، یک ساعت بعد از غذا میل کنید.
7- 2 تا 4 گرم گیاه ریحان را بکوبید. سپس در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی دو بار، هر بار یک فنجان، یک ساعت بعد از غذا میل کنید.
8- 2 تا 4 گرم گل بابونه را بکوبید. سپس در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی دو بار، هر بار یک فنجان، یک ساعت بعد از غذا میل کنید.
9- 1 تا 2 گرم برگ مریم گلی را بکوبید. سپس در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی دو بار، هر بار یک فنجان، یک ساعت بعد از غذا میل کنید.
10- 2 تا 4 گرم ریشه سنبل الطیب را بکوبید. سپس در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی سه بار، هر بار یک فنجان میل کنید.
این گیاه دارویی برای رفع مشکلات عصبی زیر نیز مفید است :
هیستری ، هیجان ، ترس ، تشنج های عصبی ، سرگیجه های عصبی ، سرفه های عصبی، آسم و ترس شبانه کودکان.
رفع سردرد
1- سنبل الطیب، اکلیل کوهی، بابونه و نعناع ( از هر کدام یک قسمت) را بکوبید و با هم مخلوط کنید. یک قاشق غذا خوری از این مخلوط را در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت 20 دقیقه بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی دو بار، صبح و شب میل کنید.
2- 3 گرم اسطوخودوس، 3 گرم تخم گشنیز و 5 دانه فلفل سیاه را بکوبید و با هم مخلوط کنید. یک قاشق غذا خوری از این مخلوط را در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی دو بار، هر بار یک فنجان، نیم ساعت بعد از غذا میل کنید.
3- 10 گرم صمغ عربی، 10 گرم تخم گشنیز و 10 گرم تخم کدو را بکوبید و با هم مخلوط کنید. یک قاشق غذا خوری از این مخلوط را در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی دو بار، هر بار یک فنجان، یک ساعت قبل از غذا میل کنید.
4- برگ بادرنجبویه ، گل بهار نارنج، اسطوخودوس ، میوه نسترن و میوه رازیانه (از هر کدام 10 گرم) را بکوبید و با هم مخلوط کنید. یک قاشق غذا خوری از این مخلوط را در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت 20 دقیقه بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و گرم گرم میل کنید.
مقوی اعصاب
1- 2 تا 5 گرم گیاه اسطوخودوس را بکوبید. سپس آن را در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی سه بار، هر بار یک فنجان، یک ساعت بعد از غذا میل کنید.
2- 2 تا 4 گرم برگ نارنج را بکوبید. سپس آن را در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی دو بار، هر بار یک فنجان، یک ساعت بعد از غذا میل کنید.
رفع بی خوابی
1- ریشه سنبل الطیب، گیاه فرنجمشک، گیاه اسطوخودوس و گیاه پاخری ( از هر کدام یک قسمت) را بکوبید و با هم مخلوط کنید. یک قاشق غذا خوری از این مخلوط را در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی دو بار، صبح و شب میل کنید.
2- 15 گرم بادرنجبویه ، 10 گرم رازیانه، 5 گرم بابونه، 5 گرم نعناع ، 5 گرم سنبل الطیب و 5 گرم علف چای را بکوبید و با هم مخلوط کنید. یک قاشق غذا خوری از این مخلوط را در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی دو بار، صبح و شب میل کنید.
رفع هیستری
1- 2 تا 4 گرم برگ بادرنجبویه را بکوبید. سپس در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی دو بار، هر بار یک فنجان ، یک ساعت بعد از غذا میل کنید.
2- 1 تا 2 گرم گیاه سداب را بکوبید. سپس در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی دو بار، هر بار یک فنجان ، یک ساعت بعد از غذا میل کنید.
3- 2/0 تا 5/0 گرم کلاله زعفران را بکوبید. سپس در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی دو بار، هر بار یک فنجان، یک ساعت بعد از غذا میل کنید (همراه غذا نیز می توان مصرف نمود)
گیاهان دارویی مفید برای پوست
آواکادو ، آویشن ، اسیدهای گیاهی ، انگور ، بابونه ، بادام ، بادام زمینی ، پنیرک ، توت فرنگی ، جو دو سر، حنا ، خارمریم ، ختمی ، زیتون ، شنبلیله ، شیرین بیان ، شاهتره ، صبرزرد ، عسل ، گزنه ، ماست ، همیشه بهار و هویج.
در متن پایین تعدادی از گیاهان دارویی مفید برای بهبود و رفع برخی عوارض پوستی را بیان می کنیم که تعدادی با هم و تعدادی به تنهایی استفاده می شوند.
این نکته ی خیلی مهم را باید متذکر شویم که بیان موارد استفاده ی این گیاهان دارویی، تنها بر اساس وظیفه اطلاع رسانی سایت می باشد و به هیچ عنوان به معنای تجویز یا تکذیب مورد درمانی ذکر شده نمی باشد.
1- خارش پوست
الف) عصاره گیاه شاهتره، اسانس برگ گیاه برگ بو، روغن اسطو خودوس و اسانس نعناع، هر کدام به تنهایی برای رفع خارش پوستی مفیدند که می توانید آن ها را به قسمت خارش دار بمالید.
ب) 4 تا 6 گرم مغز بادام شیرین و 4 تا 6 گرم مغز بادام تلخ را با 60 گرم قند بسایید و حاصل را با دو لیوان آب مخلوط کنید. در نتیجه نوعی شیر بادام به صورت امولسیون به دست می آید که باید آن را در مدت 24 ساعت به موضع خارش دار بمالید.
ج) یک قسمت گل حلوا را با یک قسمت ریشه انجبار و یک قسمت درمنه به مدت پنج دقیقه بجوشانید (منظور از قسمت، نسبت مواد به هم می باشد). سپس جوشانده را صاف کنید. حاصل صافی را پس از سرد شدن روزی دو تا سه بار به محل خارش دار بمالید.
د) برگ سنا، پوست هلیله زرد، مدرسنگ و سفیداب قلعی (از هر کدام یک قسمت) را بکوبید و با 20 قطره روغن گل سرخ و 20 قطره روغن بنفشه مخلوط کنید. سپس مخلوط حاصل را روی محل مورد نظر قرار دهید.
2- دمل و زخم
کتیرا، تخم مرو، تخم کتان، گل بابونه و گل ختمی (از هر کدام یک قسمت) را بکوبید و با دو لیتر شیر مخلوط کنید و روی حرارت قرار دهید تا بپزد. ماده ی حاصل را چند نوبت به موضع مورد نظر بمالید.
3- اگزما و جوش های صورت
2 تا 4 گرم گیاه گلدار بنفشه سه رنگ را بکوبید. سپس در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و روزی سه بار، هر بار یک فنجان میل کنید.
توجه : در مصرف خارجی از دم کرده آن می توان جهت پاک کردن زخم های عفونی و ناراحتی های پوستی نیز استفاده کرد.
4- شکاف پاشنه پا و ناراحتی های پوستی
2 تا 4 گرم اسانس و گل بابونه اصلی را بکوبید. سپس در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و به محل ناراحتی پوستی بمالید.
5- اگزما و زخم های پوستی
الف) 2 تا 4 گرم پوست بلوط را بکوبید. سپس در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و موضع مورد نظر را با آن شستشو دهید.
ب) گیاه تازه علف چشمه را له کرده و به صورت ضماد بر روی موضع قرار دهید.
6- قارچ های پوستی
الف) مقداری تخم شنبلیله را بکوبید و با آب مخلوط کنید تا به شکل خمیر درآید. سپس آن را روی محل مورد نظر قرار دهید.
ب) 10 تا 20 گرم حنا را در دو لیوان آب جوش حل کنید و مدت نیم ساعت صبر کنید. سپس آن را بدون صاف کردن به موضع قارچی بمالید و مدت نیم ساعت روی پوست باقی بگذارید. در انتها موضع را با آب گرم شستشو دهید.
7- جوش و ورم پوست
100 گرم ریشه زنجبیل شامی را بکوبید. سپس در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و به صورت لوسیون یا کمپرس گرم استفاده کنید.
8- محافظت پوست و رفع شکنندگی آن
4 تا 6 گرم شیره تازه گل همیشه بهار را با 600 گرم کره یا چربی دیگری مخلوط کنید. سپس به موضع مورد نظر بمالید.
این گیاه دارویی همچنین برای التیام زخم های سطحی بدن ، سوختگی ، سرمازدگی ، رفع دانه های پوستی و اگزما توصیه شده است.
9- تحریکات آلرژیکی پوست
3 تا 5 گرم روغن مغز بادام را به موضع مورد نظر بمالید.
10- کوفتگی و التیام پوست
5 تا 10 گرم همیشه بهار کوهی را بکوبید. سپس در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و به محل بمالید.
11- زخم های پوستی
5 تا 10 گرم ریشه سمفیتون (کنسود طبی) را بکوبید. سپس در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و به موضع مورد نظر بمالید.
12- التیام دهنده و نرم کننده پوست
روغن بادام شیرین را به موضع مورد نظر بمالید.
این گیاه دارویی در موارد زیر نیز استفاده می شود:
- التهاب های سطحی بدن
- سوختگی ها
- ضد خارش در سرخک و مخملک
- تسکین دهنده اگزما
داروهای گیاهی هم مضر است
متاسفانه تصوری که به اشتباه بین مردم رایج است، این است که داروی گیاهی اگر فایده نداشته باشد، ضرر هم ندارد در واقع طبیعی بودن دارو را دلیلی برای بی ضرر بودن آن می دانند. اما واقعیت این است که مصرف داروهای گیاهی به تنهایی یا همراه با داروهای شیمیایی می تواند عوارض جانبی خطرناکی داشته باشد.
برخی گیاهان دارویی باید به صورت استاندارد شده مصرف شوند و مصرف مستقیم آن ها بعضا باعث بروز مسمومیت های شدید و گاهی مرگ می شود.
البته این حقیقت را نیز باید مدنظر داشت که عوارض داروهای گیاهی در مقایسه با داروهای شیمیایی کمتر است، ولی مطلق نیست و تمام داروهای گیاهی بی ضرر نیستند، ولی عوارض آن قابل کنترل است.
با توجه به شرایط موجود نمی توان داروهای گیاهی را در تمام موارد جایگزین داروهای شیمیایی کرد، اما می توان به عنوان طب مکمل و همراه دیگر داروهای شیمیایی استفاده و به این ترتیب بخشی از مصرف داروهای شیمیایی را کم کرد.
توصیه می شود همواره و پیش از استفاده از داروهای گیاهی با پزشک خود در این باره مشورت کنید. بعضی داروهای گیاهی موجب تداخل در قدرت جذب موادغذایی موردنیاز بدن می شوند. انواع دیگری نیز موجب افزایش یا کاهش تاثیر دارویی خاص می شوند. این موضوع در سالمندان و بیماران مبتلا به بیماری های مزمن که معمولا 2 یا چند دارو را به طور همزمان استفاده می کنند می تواند مشکلات زیادی را به وجود آورد.
عوارض ناشی از مصرف گیاهان دارویی در کودکان نیز بیشتر است و باید حتما در حد توصیه شده مصرف شود. مثلا حتی مصرف عرق نعنا که به ظاهر بی ضرر است، در کودکان باید به اندازه باشد.
دوز نامشخص
استفاده از دوز بالای این داروها نیز اشتباه نسبتا رایجی است که می تواند باعث مسمومیت دارویی و مشکلات بعدی ناشی از آن شود و لزوم احتیاط در مورد مصرف آن ها و مشورت با متخصصان در مورد آن ها را صد چندان می کند.
در قرص های شیمیایی موجود پزشکان می دانند دقیقاً چند میلی گرم داروی مؤثر وجود دارد و اگر عارضه ای پیش آمد می توان آن را شناخت و درمان کرد اما سؤال این است آیا می توان گفت در یک مشت گیاه دارویی چند میلی گرم داروی مؤثر وجود دارد یا دم کرده و غیردم کرده اش چقدر با هم فرق می کند.
متأسفانه مردم فکر می کنند چون داروهای گیاهی از گیاه تهیه شده اند، مضر نیستند اما باید در نظر داشت که ماده موثره تمام داروهای شیمیایی هم از گیاه تولید می شود. موارد بسیاری دیده شده است که بیماران به علت مصرف بیش از حد و غیرقابل کنترل داروهای گیاهی دچار مسمومیت با سرب یا نارسایی کبد شده اند.
عطاری ها
بسیاری از گیاهان دارویی که در عطاری ها عرضه می شود، استاندارد نیستند و ممکن است میزان نامناسب آن برای افراد مضر هم باشد.
مشکلات عمده بخش عطاری ها مربوط به سیستم آموزش و برنامه ریزی کشور است که باید این مساله حل شود؛ چون نبود آموزش باعث شده است عطاری ها بدون مجوز گیاهان دارویی و غیردارویی را به فروش برسانند.
از سوی دیگر، بسیاری از گیاهان دارویی در عطاری ها به لحاظ آلودگی های میکروبی، سموم کشاورزی، فلزات سنگین و تاریخ مصرف و تولید، استاندارد نیستند و خواص موثر خود را از دست داده اند.
گیاهان دارویی کشت شده معمولا قابل اطیمنان تر هستند، اما گیاهانی که از مراتع جمع آوری می شوند، آلودگی دارند و گاهی به علت شناسایی نشدن آن ها از سوی عطاری ها، اشتباه تجویز می شود.
از این منظر سیستمی لازم است که گیاهان دارویی به صورت منظم و طبق اصول صحیح بسته بندی و توزیع شوند و کنترل های لازم روی آن ها انجام شود.
نظارت اندک
وزارت بهداشت بر داروهای گیاهی که مجوز و پروانه تولید دارند، نظارت دارد. از این رو داروهای گیاهی که در داروخانه ها فروخته می شوند، معتبر و قابل استفاده اند و مردم می توانند با خیال راحت از آن ها استفاده کنند ولی در مورد عطاری ها، هنوز متصدی خاصی برای نظارت وجود ندارد که بر این بخش نظارت کند و گیاهان دارویی ای که در عطاری ها توزیع می شود بعضا قابل اعتماد نیستند.
داروهای دروغین
گاهی مواقع تبلیغ معجون های معجزه آسا در عطاری ها دیده می شود؛ داروی ترک اعتیاد گیاهی 100 درصد تضمینی، داروی چاقی، لاغری و کوچک کردن شکم و...
بسیاری از این داروها خصوصا داروهای ترک اعتیاد یا چاقی و لاغری که تبلیغ می شود، ترکیبی از داروهای شیمیایی و گیاهی هستند که میزان مشخصی هم ندارند و در بسیاری موارد مشکلات و عوارض بیشتری برای بیمار ایجاد می کند. در واقع ساخت بیشتر این داروها که در مورد آن ها تبلیغ زیادی هم می شود، مبنای علمی ندارد. متاسفانه نبود نظارت وزارت بهداشت می تواند موجب بدتر شدن فرهنگ مصرف فرآورده های گیاهی شود و مردم را به استفاده از این داروها بدبین کند.
پیشرفت ناچیز
کشور ما از دیرباز از زادگاه های اصلی گیاهان دارویی بوده است. سابقه مصرف گیاهان دارویی نیز در کشور ما به قرن ها پیش باز می گردد؛ می توان در این خصوص به کتاب قانون از ابن سینا اشاره کرد که نشان دهنده وجود این فرهنگ در میان مردم ما بوده است.
متاسفانه با وجود دیرینگی این علم در کشور، پیشرفت چندانی در آن مشاهده نمی شود و گیاهان دارویی به صورت غیر منسجم و برنامه ریزی نشده مورد استفاده قرار می گیرند.
عواملی مانند بیمه نبودن فرآورده های گیاهی، نبود فرهنگ صحیح مصرف داروهای گیاهی در بین مردم و عرضه فرآورده های گیاهی دارویی به صورت غیر استاندارد از سوی عطاری ها از عواملی است که بی اعتمادی پزشکان و داروسازان به فرآورده های گیاهی دارویی را موجب شده است.
بنا بر گزارشهای وزارت بهداشت، اکنون بیش از 2500 فرآورده گیاهی دارویی در کشور مجوز دارند که کمتر از 3 درصد کل بازار دارویی کشور را شامل می شود. هرچند وزارت بهداشت برای فعال کردن اداره داروهای گیاهی تلاش زیادی کرده است تا زمینه افزایش تولید، ساخت و صدور بیشتر مجوز این نوع داروها در کشور فراهم شود، اما تحقق این امر نیاز به زمان دارد.
بر پایه تحقیقات پژوهشگران: مصرف عصاره تخم سبزی شوید، موجب کمتر شدن میزان خونریزی در ساعات اول و دوم بعد از زایمان می شود.
به گزارش سرویس بهداشت و درمان ایسنا منطقه علوم پزشکی تهران، این مطالعه با هدف تعیین تأثیر عصاره ی تخم شوید خوراکی بر خونریزی بعد از زایمان توسط "میترا مهدویان" عضو دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و جمعی از همکارانش طراحی و اجرا شد.
72 خانم واجد شرایط پژوهش مراجعه کننده به یک مرکز درمانی در مشهد، پس از تکمیل فرم های انتخاب نمونه و مصاحبه و مشاهده، بلافاصله بعد از زایمان و خروج جفت و لخته های داخل رحمی به طور تصادفی 10 واحد اکسی توسین یا 0.018 گرم بر کیلوگرم عصاره تخم شوید خوراکی دریافت کردند. سپس میزان خونریزی دو گروه محاسبه شد.
یافته های حاصل از این بررسی نشان می دهد: میانگین خونریزی در دو گروه تخم شوید و اکسی توسین در ساعت اول و دوم بعد از زایمان از نظر آماری تفاوت معنی داری داشتند.
نتایج نهایی این پژوهش حاکی است: مصرف عصاره ی تخم شوید خوراکی بعد از زایمان سبب کمتر شدن میزان خونریزی در طی ساعات اول و دوم و دو ساعت اول بعد از زایمان در مقایسه با مصرف اکسی توسین می شود، بدون این که عوارض جانبی داشته باشد.
این پژوهش در مجله زنان مامایی و نازایی ایران دانشگاه علوم پزشکی مشهد به چاپ رسیده است.
بی شک طی دهههای اخیر، بیشتر مردم دنیا با خواص متعدد سیر آشنایی پیدا کردهاند که از جمله این اثرات درمانی عبارتند از:
کاهش فشار خون، کاهش کلسترول خون، کاهش قند خون، کاهش غلظت خون، ضد گرفتگی عروق قلبی و مقوی قلب و ... .
این گیاه همچنین دارای عملکرد مؤثر و اثبات شده ی ضد سرطانی، ضد میکروب قوی علیه باکتریهای بیماری زا، ضد انگل (کرمهای آسکاریس، قلابدار، کرمک)، ضد روماتیسم، ضد قارچ (آفت دهانی، کچلی، پوستی)، ضد سم، مقوی معده و محافظ کبد، ضد درد، ضد حشره و مقوی میل جنسی نیز هست.
سیر به سبب داشتن اثراتی همچون ضد احتقان، خلط آور، ضد اسپاسم، محرک دستگاه ایمنی بدن و اثر ضد ویروسی، از دیر باز برای درمان بیماریهای حاد و مزمن عفونی و غیرعفونی ریوی به کار میرود.
حکیم ابوعلی سینا از این گیاه برای درمان سل ریوی، آسم مزمن و برونشیت بهره میجسته است.
خاصیت ضد ویروسی سیر روی چندین نوع ویروس بیماری زای خطرناک به اثبات رسیده است، از جمله آنفلوانزا، تبخال و ... .
از آنجایی که اثر ضد ویروسی سیر، به سبب اثرگذاری مستقیم ترکیبات مؤثره عصاره آن صورت میگیرد، سیر قادر خواهد بود بهطور غیرانتخابی، انواع متنوعتری از ویروس آنفلوانزا را مورد حمله قرار دهد.
بیشتر این تاثیرات درمانی سیر، نه تنها در انسان، بلکه در دامها و حیوانات خانگی نیز قابل اعمال است.
همه ی اثرات شگفت انگیز سیر بر درمان بیماریها، ناشی از مواد مؤثره ی آن شامل ترکیبات گوگردی (که مسئول بوی آن نیز هستند)، ویتامینها به ویژه نوع C، E ، بتاکاروتن و نیز آنزیمهایی همچون پراکسیداز، میروزیناز و گلوکوسینولاز است.
از آنجایی که خواص اصلی درمانی سیر مربوط به مواد گوگردی آن است، بنابراین اعمال هر گونه واکنش خارجی همچون حرارت، ترشی و... که بهطور مستقیم این مواد گوگردی را نابود سازد، یا بهطور غیرمستقیم آنزیمهای فعالکننده این ترکیبات مؤثره گوگردی را تحتتأثیر قرار دهد، میتواند قدرت درمانی سیر را کاهش دهد.
چون مواد مؤثره سیر در اثر له شدن فعال میشوند، بنابراین بلعیدن حبه نجویده ی آن، یا خشک کردن غیراصولی آن میتواند از بروز اثرات درمانی آن جلوگیری کند.
هر چه بوی سیر بیشتر باشد، نشان دهنده بیشتر بودن مواد گوگردی آن و در نتیجه اثرات درمانی قویتر آن است.
مصرف مرتب روزانه حداقل 3 تا 5 گرم سیر برای جلوگیری از بروز بیماریهای قلبی- عروقی لازم است.
برای کاهش بوی دهان بعد از خوردن سیر میتوان از گشنیز، جعفری، سیب، برگ کاهوی تازه و یا سکنجبین استفاده کرد.
اگرچه اینگونه خواص سیر که در بالا گفته شد، طی صدها و هزارها سال تجربه حیات بشری به اثبات رسیده است، ولی در مراکز پژوهشی دانشگاهی معتبر و بزرگ دنیا در 50 سال اخیر، بسیاری از این خواص به روشهای مدرن به بوته آزمایش و پژوهش گذاشته شده و مهر تایید گرفتهاند.
در همین راستا، ما نیز به اتفاق گروه همکار خود در مطالعات تجربی، در دانشگاه پزشکی تهران تعداد زیادی از خواص قلبی- عروقی، ضد میکروبی، ویروسی، قارچی، ضد سرطانی، ضد رماتیسمی، پوستی و ... سیر را در قالب پژوهشهای آزمایشگاهی، حیوانی و انسانی آزموده و ادعاهای طب سنتی درباره ی این گیاه را به اثبات رساندهایم.
لازم به ذکر است از دیگر فرآوردههای طبیعی مؤثر در بیماری آنفلوانزا، گیاه آویشن و زنجبیل و دارچین و نیز عسل طبیعی است.