گیاه درمانی در زخمها و سوختگیها

گیاه درمانی در زخمها و سوختگیها

استفاده از داروهای گیاهی در درمان آسیبهای پوستی مانند زخم و سوختگی باانجام تحقیقات مختلف و تأیید اثربخشی آنها مرسوم گردیده است. اثرات مفیدگیاهانی مانند آلوئه، همیشه بهار، لاواند و ... در بهبود زخمها و سوختگیهاکاربرد آنها را در طبابت نوین تأیید نموده است.

مقدمه
اخیراً استفاده از درمانهای گیاهی به طور فزاینده‎ای در میان بیمارانی کهبدنبال روش‎های درمانی سنتی هستند، مرسوم شده و مورد پسند بیماران وپزشکان قرار گرفته است. تعداد ویزیت‎های انجام شده توسط پزشکان طب سنتی درآمریکا به سرعت در حال افزایش است. در 1997 تعداد این ویزیت‎ها تقریباً629 میلیون مورد بود که از تعداد کل ویزیت‎های پزشکان مراقبت‎های اولیهفراتر می‎باشد(1).در این سال تقریباً 27 بیلیون دلار برای درمانهای سنتیهزینه شده و 24/3 بیلیون دلار آن مربوط به درمانهای گیاهی می‎باشد(2).بطور تخمینی تقریباً 50% از مردم انواعی از طب سنتی را مورد استفاده قرارمی‎دهند و بسیاری از بیماران این موضوع را به پزشک خود نمی‎گویند. درآلمان یک مرجع تنظیم کننده بنام کمیسیونE بررسی گسترده گیاهان شایع راانجام و کیفیت، اثربخشی بالینی و موارد استفاده 300 فرآورده گیاهی را موردارزیابی قرار داده (3,4) و این بررسی‎ها به استاندارد شدن درمانهای گیاهیمنجر شده است. در حال حاضر ایالات متحده قوانین سختی در مورد فرآورده‎هایگیاهی اعمال می‎نماید. در اروپا و آسیا طی هزاران سال درمانهای گیاهی بهطور موفقیت‎آمیزی در درمان اختلالات پوستی به کار رفته‎اند. اکنون ایندرمانها بصورت علمی مورد پژوهش قرار می‎گیرند.

بررسی اثربخشی تعدادی از درمانهای گیاهی برای وضعیت‎های درماتولوژیک درحال انجام است و بعضی از آنها شواهد علمی قابل توجهی از اثربخشی را نشانداده‎اند. ترکیبات گیاهی زیادی برای بیماریهای مختلف از جمله بیماریهایپوست جهت فروش عرضه می‎شوند. اکنون که ارتباطات پیشرفته بین پزشکان سرتاسردنیا وجود دارد، مهم است که اطلاعات مربوط به درمانهای گیاهی، اثرات آنهاو تداخلات داروئی را به اطلاع یکدیگر برسانیم تا ارائه راههای درمانی سنتیبه بیمارانمان امکان‎پذیر باشد. این مقاله برای آموزش و استفاده از اینچالش‎های درمانی نوشته شده است. اطلاعاتی که با یک روش عملی تألیف شدهباشند ممکن است اکثر بیماران را قادر سازند از این درمانها که اکنون درسرتاسر جهان مورد استفاده قرار

می‎گیرند، سود ببرند. در این نوشتار داروهای گیاهی دارای شواهد علمی مبتنیبر اثربخشی بالینی و نیز گیاهان رایج که در درمان اختلالات پوستی مفیدبوده‎اند مورد بررسی قرار گرفته اند. بی‎خطر بودن هر گیاه مشخص شده است تاپزشک قادر باشد درمانهای گیاهی را که ممکن است در کار بالینی مورد استفادهقرار دهد، بهتر بشناسد. همچنین تداخلات دارویی و عوارض شایع داروهای گیاهیدر زمینه بیماریهای پوستی بیان شده است.

Aloe vera

یک برگ تازه از آلوئه را برش داده و ژل حاصل از آن را روی پوست قرار دهید،یا پوست آن را جدا کنید و باقیمانده برگ را روی پوست بمالید. برگهای گیاهآلوئه (صبرزرد)، 2 ماده؛ ژل و یک شیره یا لاتکس تولید می‎کنند. ژل را ازقسمت داخلی برگ بدست می‎آورند و طی قرن‎ها برای درمان موضعی زخم‎ها وسوختگی‎ها به کار برده‎اند. شیره یا لاتکس یک مایع تلخ زرد رنگ است که ازبخش‎های ویژه‎ای از پوسته داخلی برگ استخراج می‎کنند و معمولاً بصورت پودرفروخته می‎شود و اثرات ملین بسیار قوی دارد.
چندین گزارش موردی و مطالعه روی حیوانات نشان داده که آلوئه سوزش، خارش واسکار همراه با درماتیت ناشی از اشعه را کاهش می‎دهد.(6) همچنین بهبودزخم‎های مزمن پا، زخم‎های ناشی از جراحی و سرمازدگی اعضاء را تسریعمی‎نماید. مکانیزم اثر در مطالعات in vivo حیوانی مطالعه شده است.
آلوئه، ترومبوکسان A2 و B2 و پروستاگلاندین 2? را که موجب انقباض عروقی وتجمع پلاکتی می‎شوند، کاهش میدهد وبنظر میرسد پرفیوژن پوستی را افزایش وخطر از دست رفتن بافت بعلت ایسکمی را کاهش می‎دهد. (6)مطالعات in vitroنشان داده‎اند که یک کربوکسی پپتیداز که برادی کینین(عامل قدرتمند ایجادکننده درد در التهاب حاد) را غیرفعال می‎کند، احتمالاً درد در محل درمانرا کاهش می‎دهد. (7) سالیسیلیک اسید در آلوئه وجود دارد و با مهار تولیدپروستاگلاندین بعنوان یک مسکن وضد التهاب عمل می‎کند.(8)
لاکتات منیزیوم موجود در آلوئه با مهار هیستیدین دکربوکسیلاز که تبدیلهیستیدین به هیستامین را در Mast cells کنترل می‎کند بعنوان یک ضد خارشتأثیر دارد.(6) همچنین به نظر می‎رسد برطرف شدن التهاب بعلت خواصImmunomodulatory پلی‎ساکاریدهای ژل به ویژه Acetylated mannas باشد.(9)در in vitro آلوئه فعالیت باکتریسید و ضد قارچ دارد. عارضه جانبی عمده دراستفاده موضعی از ژل آلوئه، درماتیت تماسی آلرژیک است. همچنین تأخیر ترمیمبعد از لاپاراتومی یا سزارین گزارش شده است. در صورت استفاده درست، مصرفخوراکی آلوئه بسیار مطمئن است.

Honey: طی قرنها از مصرف موضعی عسل برای تسریع بهبود زخمها استفاده شده ودر درمان سوختگی‎ها، زخم بستر (Decubitus ulcer) و زخم‎های عفونی مفیدبوده است(11). در in vitro عسل در برابر ارگانیزمهای شایع عفونی کنندهزخم‎های جراحی، دارای فعالیت آنتی باکتریال و ضد قارچ بوده است.(12) در1998 طی مطالعه کوچکی، 9 شیرخوار مبتلا به عفونت زخم بزرگ و باز با کشتمثبت متعاقب عمل جراحی که در آنها درمان استاندارد (بیش از 14 روز آنتیبیوتیک مناسب داخل وریدی و شستن با کلرهگزیدین) با شکست مواجه شده بود،مورد بررسی قرار گرفتند. این زخم‎ها 2 بار در روز با 5 تا 10 میلی‎لیترعسل تازه تغییر نیافته، تحت درمان قرار گرفتند، 5 روز پس از شروع درمانبهبود بالینی قابل توجهی مشاهده و در روز بیست و یکم پس از آغاز درمانتمامی زخم‎ها کاملاً بسته، تمیز و استریل بودند.(13) در دیگر کارآزماییتصادفی کنترل شده، گاز آغشته به عسل با یک ورقه Polyurethan در سوختگی‎هایبا ضخامت نسبی (Partial-thickness) مقایسه و از نظر آماری زخم‎هایی که باعسل درمان شده بودند نسبت به زخم‎هایی که با ورقه پلی اورتان تحت درمانقرار گرفتند، زودتر التیام (به طور متوسط 8/10 روز در مقابل 3/15 روز) واز نظر عوارض مانند عفونت، گرانولاسیون بیش از حد و انقباض زخم(Contracture) یکسان بودند.(14) بنظر می‎رسد، خواص عسل در ترمیم زخم‎ها بهعلت ویژگیهای دبرید کننده آنزیم کاتالاز، جذب ادم ناشی از خاصیت عسل درجذب رطوبت (Hygroscopic)، توانایی آن برای گسترش گرانولاسیون واپی‎تلیزاسیون از لبه‎های زخم و خواص آنتی میکروبیال آن باشد(15). اگرچهگزارشهایی در ارتباط با درماتیت تماسی ناشی از عسل وجود دارد اما عوارضجانبی مهمی گزارش نشده است.

Marigold: گیاه Calendula officinalis که بیشتر به نام گل همیشه‎بهارمعروف است، از قدیم‎الایام بصورت موضعی مورد استفاده قرار می‎گرفته و درحال حاضر بعنوان یک آنتی سپتیک و ترمیم دهنده زخم توسط کمیسیون E آلمانمورد تأیید قرار گرفته است. ( 4صفحه 119) گیاه فروشان معاصر فرآورده موضعیهمیشه بهار را برای زخم‎ها، سوختگی‎ها، تاول‎ها، بثورات جلدی، خشکی و ترکپوست، زونا و واریس توصیه می‎کنند. استفاده از فرم دهانشویه آن نیز برایرفع التهاب دهان و ناحیه حلق مرسوم است.(16) پماد یا کرم همیشه بهار بامخلوط کردن 2 تا 5 گرم از گل‎های آن با 100 گرم پماد چندبار در روز به کارمی‎رود. فرم دهانشویه و لوسیون آن با آمیختن 1 تا 2 قاشق چایخوری(10-5میلی‎لیتر) تنطور همیشه بهار با 25/0 تا 5/0 لیتر آب تهیه می‎شود.
(5 صفحه130) عارضه جانبی مهم درماتیت تماسی آلرژیک است. هیچ عارضه جانبیخطرناکی گزارش نشده است و برای مصارف موضعی و خوراکی بیخطر می‎باشد

بنظر می‎رسد اثرات ضد التهابی آن بعلت تری ترپنوئیدها باشد. در مطالعه برروی حیوانات، همیشه بهار گرانولاسیون را تحریک و گلیکوپروتئین‎ها و کلاژنرا در زخم‎ها افزایش می‎دهد(16) و در invitro دارای خواص آنتی میکروبیال وتعدیل کننده ایمنی است

Tannins: گیاهان بسیاری دارای تانین هستند که بعنوان یک قابض به خشک شدنزخم‎های مترشحه و خونریزی دهنده کمک می‎کنند. از جمله این گیاهان میتوانبه برگ گردوی انگلیسی،قضیب ذهب (Goldenrod)، Labrador tea، اسطوخدوس(Lavender)، گل ماهور (Mullein)، پوست بلوط، ریوند چینی (Chineserhubard)، گل راعی (St John's wort) و ترشک (Yellow dock) اشاره نمود.

از تانین‎ها به صورت موضعی در ضایعات باز ترشح‎دار، زخم‎ها، هموروئید وسوختگی‎های درجه 3 استفاده شده است. تانین‎ها بر روی سطوح خونریزی دهندهیک اثر قابض یا هموستاتیک را بعلت انقباض عروقی موضعی و احتمالاً افزایشمیزان انعقاد موجب می‎شوند. عصاره آبی گیاهان محتوی تانین بعلت انقباضعروقی و تشکیل لخته مصنوعی (احتمالاً ناشی از واکنش تانین‎ـ پروتئین)فعالیت هموستاتیک خود را نشان می‎دهند که منجر به ایجاد یک توپی (Plug)مکانیکی برای متوقف نمودن خونریزی از عروق خونی کوچک می‎شود (17). این اثرمیتواند برای خونریزیهای خفیف داخلی نیز مفید باشد.
کاربرد موضعی تانین‎ها روی پوست واجد اثرات مطلوب در سوختگی‎ها، اگزمایهمراه با ترشح و عفونت‎های ویروسی است. در اوایل قرن بیستم، اسپری‎هایمحتوی تانین بعنوان درمان ترجیح داده شده در سوختگی‎های شدید مورد استفادهقرار گرفتند. مجموعه تانین ـ پروتئین تشکیل شده بعنوان یک غشای مصنوعینیمه تراوا بنام eschar عمل می‎کند(18) اما بعلت ایجاد سطوح سمی تانیکاسید که گاهی اوقات از طریق پوست آسیب دیده جذب می‎شد، این روش متروکگردید.

تانیک اسید به سلولهای ریشه‎ای (Stem Cells) اپی‎تلیال آسیب رسانده و سببتشکیل اسکار وسیعی می‎گردد. با اینحال در چین هنوز هم از این روش بااستفاده از تانین‎های متراکم که سمیت کمتری داشته و اپیدرم در حال بازسازیرا تخریب نمی‎کند، استفاده می‎شود.

سایر گیاهان محتوی تانین عبارتند از : گیاه انجیلی Hamamelis(witchhazel)، نوعی علــــف نقره ایPotentilla tormentilla (tormentil)،بلـــــوط Quercus (oak)، غـــافــث Agrimonia (agrimony)، علف مبارکGeum(avens)، Krameria (rhatany)، شمعدانی وحشی Geranium (Cranesbill)،تاتاری Carduus benedicta (blessed thistle)، صمغ عربی Acacia catechu(catechu)، دو دندان Bidens (bur-marigold)، Sanguisorba (burnet)، پایشیر Alchemilla (ladies mantle) وانجبار Polygonun (bistort)

استفاده از سایر فرم های داروئی در سوختگی‎ها: بطور معمول استفاده ازگیاهان یک راه مطمئن برای تقویت سیستم‎های بدن است، مهم آنست که قبل ازاستفاده از گیاه درمانی، تشخیص مسجل گردد. از گیاهان می‎توان بصورتعصاره‎های خشک (کپسولها، پودرها و چای)، گلیسیریت‎ها (عصاره‎هایگلیسرینی)، یا تنطورها (عصاره‎های الکلی) استفاده کرد. در صورتیکه دستوردیگری مدنظر نباشد، چای را با ریختن یک قاشق چایخوری گیاه در یک فنجان آبداغ می‎توان تهیه نمود. برای تهیه دم کرده، 5 تا 10 دقیقه برگ یا گل و 10تا 20 دقیقه ریشه گیاه را دم می‎کنند و 4-2 فنجان در روز نوشیده می‎شود.تنطورها را باید به تنهایی یا در ترکیب با سایر گیاهان به کار برد.

?- برای فعال کردن سیستم ایمنی و کاهش خطر عفونت درطی فاز حاد بیماری60-30 قطره از قسمتهای‎مساوی از تنطورهای کوکب کوهی (Echinaceae purpura)cone flower، و ختم ذهبیgoldenseal (Hydrastis Canadensis) ، را هر4-3ساعت یکبار به کار برید
?- گیاه آب بشقابی Gotu kola (Centella asiatica) با موفقیت بسیار درسوختگیهای درجه 2 و 3 به کار رفته است. کاربرد موضعی روزانه از چروکیدگی وتورم پوست پیشگیری یا آن را محدود و از تشکیل اسکار جلوگیری می‎نماید.همچنین بهبودی را زیاد و فیبروز را کم می‎کند.
-? گیاهانی که جریان خون به پوست را بهبود می‎بخشند می‎توانند تحویل موادغذایی به پوست را تسهیل نموده و مواد زاید متابولیکی راکاهش دهند. ترکیبیاز قسمتهای مساوی از گیاهان زیر را بصورت چای (یک فنجان 4 تا 6 بار درروز) یا تنطور (30تا60قطره 3 تا 4 بار در روز) تهیه نمایید.

Yarrow (Archillea millefolium)
Cleavers (Gallium aparine) بی‎تی راخ
Prickly ash bark (xanthoxyllum clava herculis).
Marigold (Calendula officinalis) همیشه بهار
Ginger root (Zingiberofficinalis)زنجبیل
?-برای برطرف نمودن درد حاد در سوختگی، قسمت‎های مساوی از تنطور
Jamaican dogwood (piscidia erythrina)
Valerian (Valeriana officinalis) سنبل‎الطیب
St. John's wort (Hypericum perforatum) گل راعی
California poppy (Escholzia californica) جام طلایی و
را با نصف قسمت ازیاسمن زرد gelsemium (Gelsemium sempiverens) مخلوطنموده و در مرحله حاد 10 تا 15 قطره هر 15 دقیقه (تا 8 دوز) به کار برید.برای برطرف نمودن دردهای ژنرالیزه 30قطره 3 تا 4 بار در روز استفادهنمایید(19).
-? مصرف خارجی فرآورده‎های روغنی گل راعی برای درمان و مرحله پس از درمانآسیبهای حاد، کوفتگیها، دردهای عضلانی و سوختگیهای درجه 1 مورد تأییدکمیسیون E قرار گرفته است (20صفحه362).
-? برگ هماور Comfrey (symphytum officinalis) : یک فنجان چای غلیظ محتوی10 قاشق چایخوری پر از این گیاه تهیه و برای شستشوی ناحیه استفاده نمایند.برای مدت طولانی بصورت خوراکی استفاده نشود زیرا خطر بالقوه برای آسیبکبدی را بدنبال دارد.
-? پودر نارون Slippery elm (ulmus rubra)، ریشه ختمی Marshmallow (Altheaofficinalis)، Goldenseal و ریشه هماور را مخلوط و برای تسریع بهبودیوکاهش خطر عفونت در محل سوختگی به کار برید(19).
?- در فرانسه برگ گردو به صورت موضعی برای درمان آفتاب سوختگی و سوختگیهای سطحی به کار رفته است(نتیجه‎گیری
استفاده از درمانهای سنتی منجمله گیاه درمانی در حال افزایش است.بسیاری ازاین درمانها برای قرنها مورد استفاده قرار گرفته و نتایج خوبی نشانداده‎اند. چندین کارآزمایی تصادفی کنترل شده نیز نتایج امیدبخشی را برایاستفاده از گیاه درمانی در درمان اختلالات درماتولوژیک منجمله زخمها وسوختگیها نشان داده‎اند. با اینحال تحقیقات بیشتری مورد نیاز است و همتعلاقمندان این رشته را می‎طلبد. 2